توغ‌های نفیس و تاریخی شهرستان‌های کاشان، آران‌وبیدگل و نطنز

نویسندگان

1 دانشگاه کاشان

2 دانشگاه آزاد- واحد کاشان

چکیده

بحث اصلی این مقاله بررسی وضعیت و خوانش کتیبۀ توغ‌های تاریخی منطقۀ کاشان به عنوان اسنادی از تاریخ، فرهنگ و هنر این منطقه است. امروزه توغ‌هایی نفیس با پیشینه‌ای چندصدساله در بسیاری از حسینیه‌ها، تکیه‌ها، زیارتگاه‌ها و مساجد شهرها و آبادی‌های منطقه نگهداری ‌شده و در ایام عزاداری در میان دسته‌های عزادار برافراشته می‌شود. تزیینات توغ به طور عمده شامل کتیبه‌ها و نقوش گل‌ و بوته و اسلیمی است. این تزیینات بر اجزای مختلف آن، با ظرافت، مشبک‌کاری و کنده‌کاری شده است. کتیبه‌ها که به نقوش ظریف گل‌ و بوته مزین است، شامل آیات قرآنی، احادیث، ادعیه و شعارهای شیعی و تاریخ ساخت توغ است. ساختار، محتوای عناصر رمزی و کتیبه‌های آن، در مجموع، تجلیگاه فرهنگ ایرانی است. در این پژوهش، بیش از پنجاه توغ در شهرها و آبادی‌های کاشان، آران‌وبیدگل، نطنز، نوش‌آباد، قمصر، ابوزیدآباد، جوشقان، قمصر، ابیانه، راوند، نصرآباد، ده‌آباد، ارمک و قه مورد بررسی قرار گرفته که عمدۀ آن‌ها از دوران صفوی است؛ اما قدیمی‌ترین آن‌ها مربوط به علم حسینیه خانقاه عبدالصمد بیدگل از سال 1046 هجری و توغ مسجد چهار درخت جوشقان استرک به تاریخ 1077 و جدیدترین آن توغ شیخ رضای کاشان از سال 1242 است. به طور کلی، توغ به جز ارزش‌های هنری و آیینی و نشانه‌شناختی، دربردارندۀ اسناد تاریخی مهمی از دوران صفوی تا اوایل قاجاری کاشان هستند، اما تقریباً همۀ آن‌ها آسیب دیده و در وضعیتی نامناسب نگهداری می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Structural and Symbolic Features of Iranian Toq

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mashhadi Nooshabadi 1
  • Mohammad khodadad 2
1
2
چکیده [English]

Toq came to Iran from Central Asia as a branch of science and was then used in military establishment and religious communities, especially the rituals in Moharram. Toq structure and content changed in the Safavid period because of cultural conditions and it became distinct from its non-Iranian versions. In this period, Toq has been depicted as a plant surrounded with two or more dragons. Apart from this issue, since late 11th century a thin blade of steel with a design of floral motifs and a delicate lattice work has been replaced with the former thick brass one. Several decades later, lattice-work inscriptions decorated with delicate arabesque designs replaced the latter one. Making Iranian Toq continued until the early Qajar period but was then completely forgotten. Several reasons suggest that Iranian Toq is in fact a symbol of is a vegetable (plant) element aside which a serpent or dragon has laid. This element is also seen in mythologies and symbolisms are probably the origin of Iranian art and Toq. This is corroborated as serpent-tree image is seen in the symbolism of the ancient culture of China, West Asia, and Iran. Despite the positive/negative dual view to the serpent motif, this serpent can be recognized as the guardian of the tree of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Toq
  • Iranian Toq structure
  • tree
  • dragon
  • symbol