حوزۀ دشت فین کاشان؛ بستر شکل‌گیریِ ساختار زیستی، باغات و مزارع کهن

نویسنده

چکیده

بی‌تردید یکی از مسائل بسیار مهمی که کشور ما با آن روبه‌روست، مسئلۀ خشکسالی و کم‌آبی است. کارشناسان و متخصصان مرتبط با موضوع، گرم شدن تدریجی کره زمین، برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، انتقال آب‌های بین حوزه‌ای، تغییر الگوی کشت و برخی سدسازی‌های بدون کارشناسی و... را در کشور ما که اصولاً جزو دستۀ کشور‌های خشک و کم‌آب جهان محسوب می‌شود، از علل تشدیدکنندۀ آن برمی‌شمارند و این خطر تهدید‌کننده را بارها و بارها گوشزد کرده‌اند. از آنجایی که آبادانی از وجود و حضور نعمت خدادادی آب سرچشمه می‌گیرد، هرجا که چشمه‌ای، رودی، قناتی و باریکۀ آبی و... بوده است در کنار یا نزدیک به آن‌ها زیستگاه‌های انسانی و مزارع و باغات شکل گرفته است. دیرپایی آب‌های هر حوزه‌ای، راز دیرپایی سکونتگاه‌ها و ایجاد مزارع و باغات همچنین ایجاد راه‌های ارتباط بین آن‌ها و شکوفایی فرهنگ و تمدن در آن حوزه بوده است که به دستاورد‌های هنری و معماری وهمچنین آداب‌ورسوم مرتبط با آن نیز منجر شده است. حوزه۱ آبریز دشت فین کاشان یکی از این نمونه‌هاست که سابقۀ بسیار دیرین زیست و حضور باغات و مزارع کهن را در خود دارد و تمدن‌های درخشان خود را مدیون چشمه‌ها، رودهای فصلی، قنوات و آبراهه‌های موجود در آن بوده است. با امید به اینکه همگان به ضرورت خفاظت از آب‌های زیرزمینی و چشمه‌ها و لای‌روبی و مرمت قنوات آن توجه داشته باشیم و شواهد تمدنی و زیستی برخاسته از آن، همچنین سنت‌های بومی باغبانی و زراعت آن را (در کنار روش‌های نوین کارآمد) و نیز هنر و معماری ارزشمند آن را، نعمت‌های این سرزمین دانسته و آن‌ها را پاس بداریم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Catchment Area of the Fin Plain of Kashan; Grounds of Biological Structure Formation, Historical Gardens and Farms

نویسنده [English]

  • Behrokh Boroomandi
چکیده [English]

Drought and water scarcity are one of the main issues raised in our country. The experts of this issue maintain that gradual global warming, groundwater overexploitation, interbasin water transfer, cropping pattern change and non-standard dam construction, etc. in our country, which is considered as one the dry and water-stressed countries in the world, are aggravating this problem and they have warned against the threat of these factors over and over. Given that development originates from the water as one of the god’s blessings, the human settlement, farms and gardens are often found where there is a spring, river, Qanat, canals, etc. Durability of water in any catchment area has led to durability of settlements and creation of farms and gardens and the routes among them, and promotion of culture and civilization as well as artistic and architectural achievements and traditions related to that area. This can be illustrated by the case of the catchment area of the Fin Plain of Kashan which farms and gardens has been existing therein since a long time ago and owes its brilliant civilization to the springs, seasonal rivers, Qanats, and tributaries existed therein. Taken together, there is a definite need for understanding and stressing the necessity for protecting groundwater and springs as well as dredging and restoration of the Qanats; accordingly, it is hoped that all of us will recognize and appreciate the value of its civil and biological evidences, and traditional methods of farming and gardening (besides the effective modern methods), as well as its valuable art and architecture as the blessings of this country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Catchment area
  • Plain
  • structure
  • Existence
  • Fin