اندیشه‌های حکمی، عرفانی و اخلاقی در رباعیات افضل‌الدین محمد کاشانی

نویسنده

چکیده

حکمت و عرفان در هر کشوری از کشورهای اسلامی، بخشی از شیرازۀ زندگی و فرهنگ و آیین آن جامعه را تشکیل می‌دهد. قرن هفتم ﻫ.ق (سیزدهم میلادی)، عصر طلایی تصوّف و اوج اندیشه‌های عرفان اسلامی است، به طوری که عرفای این دوره چون ابن‌عربی، صدرالدین قونوی، جلال‌الدین محمد بلخی (مولوی)، نجم کُبری و... تأثیر معنوی به‌سزایی در سرزمین‌های اسلامی گذاشته‌اند. خواجه افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی نیز از عرفا و حکمای نیک‌اندیش این دوره به شمار می‌آید که تاکنون چون گوهرِ گرانبهای مدفون زیر خاک، از دیدگان بیشتر مردم این مرز و بوم به دور مانده و کمتر محقّقی به تبیین آثار و اندیشه‌های او پرداخته است. این پژوهش، نخست نگاهی گذرا به آثار و احوال بابا افضل دارد، سپس به بیان و روشنگری اندیشه‌های حکمی و عرفانی و اخلاقی او در رباعیاتش می‌پردازد که به همان شیوۀ سادۀ متون منثورش و با لحن گفتار شاعران پیشین، موعظه و حِکَم و حقایق عرفانی را به مذاق جان‌طالبان حقّ و حقیقت می‌چشاند و خواننده را به ناپایداری جهان می‌آگاهد و از دلبستگی بدان پرهیز می‌دهد. ناگفته نماند که اساس کار این پژوهش، رباعیاتی است که فقط به نام افضل‌الدین کاشانی ضبط شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Philosophical, Mystical, and Moral Concepts in the Quatrains of Afzal al-Din Mohammad Kāshāni

نویسنده [English]

  • Karamali Ghadamyāri
چکیده [English]

Wisdom and mysticism are assumed to be the base and underpinning of Islamic societies’ life, culture and religion. The 7th century of Hijrah (13th AD) is considered to be the golden age of mysticism. Such Mystics of this period as Ibn Arabi, Sadr al-Din Ghonavi, Jalal al-Din Mohammad Balkhi (Molavi), Najm al-Din Kubrā significantly affedect the Islamic countries. Afzal al-Din Mohammad Maraghi Kāshāni is one of the virtuous mystics and philosophers of this era. As few researchers studied his works and thoughts, he was unknown to most of the Iranians just like a precious gem, buried under the earth. This study presents an overview of works and background of Bābā Afzal. Then, the philosophical, mystical, and moral concepts of his quatrains are clarified. Employing simple method of his prose and previous poets’ tone, Afzal al-Din conveyed mottos, precepts, and mystic truths in his poems. He warns readers about instability of the world and invites them to avoid it. It is worth mentioning that, the present article studied those quatrains which are recorded under the name of Afzal al-Din Kāshāni.

کلیدواژه‌ها [English]

  • BāBā Afzal
  • Quatrains
  • Wisdom
  • Mysticism
  • Morality