مفهوم شناسی « مولوی » درمثنوی طاقد یس نراقی

نویسنده

چکیده

مذمت شدید مولوی در بخشی از ابیات مثنوی طاقدیس نراقی، زمینۀ طرح این سؤال را
فراهم آورده که منظور نراقی از آن، چه کسی است؟ آیا منظور وی شخص خاصی است یا
اینکه معنای اصطلإحی آن را اراده کرده است. برخی چنین تصور کرده اند که مراد از آن،
مولإنا جلإل الدین بلخی رومی است. شباهت های فراوان مثنوی طاقدیسب ا مثنوی معنوی و
برای ایشان ، « مولوی » توجه ویژۀ فاضل نراقی به مولإنا همراه با کاربرد لقب گونۀ واژۀ
سبب چنین برداشتی شده است. این برداشت نه تنها فاضل نراقی را مقابل مولإنا قرار داده،
بلکه به واسطۀ جایگاه بلند فقهی نراقی، تصور تقابل بین فقه شیعه با عرفان را به دست
می دهد؛ لذا تحقیق دربارۀ موضوع را ضرور می نماید. اما بنا بر دیدگاه نگارنده، منظور
نراقی از مولوی، ملّای رومی یا هر شخص خاص دیگر نیست، بلکه مراد معنای اصطلإحی
آن، یعنی عالم بی عمل یا روحانی نمای ریاکار است. کاربرد واژۀ مولوی در همین معنا در
سایر بخش های طاقدیس و دیگر آثار ادبی عرَفا و حکَما و ملإحظۀ سایر آثار فاضل نراقی
که حاکی از توجه ارادت گونۀ ایشان به مولإنا می باشد، ازجمله دلإیل دیدگاه مزبور است؛
همچنان که با توجه به آزاداندیشی فاضل نراقی و وجود ذوق عارفانه در وی از یک سو و
پیشروی وی در عرفان از سوی دیگر، مسئلۀ اختلإف مذهب و نیز روحیۀ ضد صوفیگری
نراقی را برای حمل این واژه بر مولإنا، ناکافی می شمارد. بنابراین، منظور فاضل نراقی از
واژۀ مولوی، معنای اصطلإحی آن است نه ملّای رومی یا هر شخص دیگری.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Meaning of “Mowlawi” in Narāghi’s Masnavi-ye Tāghdis

چکیده [English]

Expressing deep censure against Mowlawi in a part of Narāghi’s Masnavi-ye Tāghdis raises the question that who is he addressing? Whether he means a specific person or he just intends its terminological meaning. Some suppose that his purpose is Jalāl ad-Dīn Muhammad Balkhī. Lots of similarities between masnavi-ye Taghdis and masnavi-ye ma’navi, Narāghi’s specific attention to Mowlānā, and the use of the title Mowlawi for him bring about such interpretation which not only makes them as opponents but also, bearing in mind Narāghi as a the top ranked shia jurist, suggests the opposition between shia jurisprudence and Sufism. Therefore it is necessary to carry out a study on this topic. This article shows that the term mowlawi in Narāghi’s works does not refer to Jalāl ad-Dīn Rumi or any other individual, but rather indicates its terminological meaning i.e. functionless theologians or hypocrite clergymen. The use of the term “Mowlawi” in the same meaning in the other parts of Narāghi’s Masnavi-ye Tāghdis and in the writings of other mystics and scholars, as well as deep reverence he holds for Mowlānā Jalāl ad-Dīn Rumī in his other works support the above thesis. Moreover, taking into account Narāghi’s liberality and mystical taste on one hand and his progress in mysticism on the other hand, religious sectarianism and Narāghi’s anti-sufi sentiments do not suffice to refer the term to Rumi. Thus the term Mowlawi in Narāghi’s works stands for its terminological meaning not Jalāl ad-Dīn Rumi or anyone else.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fāzel-e Narāghi
  • Masnavi-ye Tāghdis
  • Mowlawi
  • Jalāl ad-Dīn Muhammad Balkhī