نگاهی به کتاب صرف موبد نوشتۀ شیخ عبد العل ی موبد بیدگلی

نویسنده

چکیده

کتاب صرف موبد تألیف شیخ عبد العلی موبد بیدگلی است و به سال 1340 هجری قمری به نگارش درآمده است. موبد که مدتی درگیر روزنامه نگاری و جریان های سیاسی دوران مشروطه بوده، به سبب شیفتگی به زبان، فرهنگ و ادبیات پارسی، افزون بر سرایندگی، به تدریس و پژوهش در این زمینه نیز روی آورده و کتاب هایی همچون نسخ موبد و پستای موبد را به نگارش درآورده و در نظارت بر تصحیح شاهنامۀ معروف به شاهنامۀ امیر بهادری، همکاری داشته و فرهنگ نامه ای را هم برای این کتاب تنظیم کرده است. یکی از نوشته های او که برای آموزش قواعد پارسی و عربی به نو آموزان گرد آوری شده، کتاب معروف به صرف موبد است. شاید دور از حقیقت نباشد اگر این نوشته را پس از آغاز راه دستور نویسی فارسی در دو سدۀ اخیر، نخستین کتاب در زمینۀ دستور مقابله ای میان عربی و فارسی بدانیم. در جستار پیش رو، ضمن اشاره ای گذرا به زندگی موبد، به موضوع هایی چون ارزش کتاب، انگیزۀ نگارش و نامگذاری آن، نقد شاهد مثال های کتاب، ویژگی های رسم الخطی متن فارسی و عربی نسخه و چینش مطالب آن پرداخته ایم. آنچه دربارۀ قلم موبد در این کتاب هوید است، به کارگیری زیاد واژه های تازه، برساخته و البته دساتیری است که شیفتگی وی به زبان و فرهنگ کهن پارسی و اثر پذیری از کتاب برساختۀ فرهنگ دساتیر ، او را بدان علإقه مند ساخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the book of Sarf-e Moubad written by Sheikh Abdul Ali Moubad Bidgoli

چکیده [English]

The book of Sarf-e Moubad is written in 1340 AH by Sheikh Abdul Ali Moubad Bidgoli. He who for a time was involved in journalism and political movements of the Constitution, due to the fascination with Persian language, culture and literature, in addition to poetry, turned to teaching and research in this area and then wrote books like Nosakh-e-Moubad and Pestay-e- Moubad and also he has involved in monitoring the correction of Shahnameh known as Amir Bahador’s Shahnameh also he has wrote an encyclopedia for this book. One of his writings known as Sarf-e Moubad (Moubad’s conjugation) has been published to teach the Persian and Arabic grammar to beginners. We are perhaps not far from the truth, if we say generally that, after the beginning to write the Persian grammar during last two decades, this book is the first book on comparative grammar between Arabic and Persian language. The present study, while a brief review of the life of the Moubad, investigates some topics such as book value, the motives for writing the book and its title, critique of book's examples, orthographical features of Persian and Arabic text of the manuscript and arrangement of its contents. The most obvious feature of the Moubad's writing style is using a lot of new and invented or say, “Dasatiri” words owing to his absorption in the old Persian language and culture and the influence of the invented book of Dasatir on him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moubad Bidgoli
  • Sarf-e Moubad
  • the features of Sarf-e Moubad
  • Persian grammar
  • Dasatir-i vocabulary