خودشناسی به ‌منزلۀ مقوله‌ای هرمنوتیکی در اندیشه‌های باباافضل کاشانی

نویسنده

بنیاد دایره المعارف اسلامی

چکیده

خودشناسی کانون و قلب فلسفۀ باباافضل کاشانی و محور همۀ اندیشه‌ورزی‌های اوست. باباافضل خودشناسی را تنها توصیه‌ای برای سلوک عملی نمی‌داند ‌ـ چنان‌که پیشینیان او از حکیمان و عارفان و عالمان می‌گفتند ‌ـ بلکه جست‌وجوی علم نظری راستین را هم به آن وابسته می‌داند. وی معتقد است همۀ کسانی که از بیرونِ خود خواسته‌اند راه شناخت را آغاز کنند، به بیراهه رفته‌اند و بنابراین شناختشان معتبر نیست. وی نفس و عقل را ـ که از نظر او والاترین مرتبۀ نفس است ـ منشأ تمایز میان وجود و عدم می‌داند و معتقد است آگاهی یعنی یافتن خود. از سوی دیگر، یافتن خود، براساس موازنه و تناظری که میان عالم صغیر و عالم برقرار است، به یافتن عالَم می‌انجامد. این حرکت از خود به سوی عالَم با برقراری و در واقع شناخت یگانگی و اتحاد موجود میان عقل و عاقل و معقول ممکن می‌گردد. سرانجام در پی برقراری دور و چرخشی هرمنوتیکی میان این معرفت کلی و جزئی به خود و عالَم، انسان بار دیگر به خود بازمی‌گردد و درمی‌یابد که هرچه می‌جست در درون خود اوست. این دور و چرخش هرمنوتیکی میان شناخت خود و عالم و بازگشت دوباره به خود را به مسیری حلزونی‌شکل می‌توان تشبیه کرد که پیمودن هرچه بیشتر آن شناخت عمیق‌تری از خود حاصل می‌آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Self-knowledge as a Hermeneutic Category in Baba Afzal Kashani’s Thoughts

نویسنده [English]

  • Hossein Khandaq Abadi
چکیده [English]

Self-knowledge is considered as the essence and heart of Baba Afzal Kashani’s philosophy and the basis of his contemplations. Unlike his predecessors such as wise men, mystics and scholars who believed that self-knowledge is the only advice for practical conduct, Baba Afzal is of the opinion that seeking genuine theoretical knowledge is also dependent thereupon. He believes that all those who intend to acquire knowledge through their outer dimension will go astray; therefore, their knowledge will not be valid. He argues that soul and wisdom, which he deems to be the highest grade of the soul, are the source for distinguishing between existence and non-existence and he believes that knowledge means to discover oneself. On the other hand, discovering oneself, according to the existing balance and correspondence between the microcosm and the macrocosm, will lead to discover the universe. This progress from oneself toward the universe is subject to achieving or in fact understanding of uniqueness and unity among wisdom, wise and reasonable. Eventually, having formed a hermeneutic circle between this general and limited knowledge of oneself and that of the universe, one will return to oneself and understand that whatever he was seeking for exists in his soul. One might analogize the hermeneutic circle among knowledge of oneself and the universe and returning to oneself to a spiral route that the more one follow, the deeper knowledge will be acquired.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Baba Afzal Kashani
  • Self-knowledge
  • Correspondence between microcosm and macrocosm
  • unity among wisdom
  • wise and reasonable
  • hermeneutic circle