ملاعبدالرسول مدنی کاشانی و سیری در اندرزنامۀ مجمع النصایح او

نویسنده

دانشگاه کاشان

چکیده

یکی از عالمان و فقیهان و پارسایانِ کاشانۀ فرهنگ و ادب و هنر، مرحوم «ملاعبدالرسول مدنی کاشانی» است؛ بزرگ‌مردی که پارسایی و زهد و بی‌پیرایگی را با نوگرایی و نواندیشی و تجددطلبی، یکجا در خود جمع کرده بود و در ضمن نگارش رساله‌های مذهبی و فقهی و کلامی و فلسفی، نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی و تاریخی و حوادث و رویدادهای زمانه، به‌ویژه مشروطیت، و حل ‌و فصل اختلافات مردمی، بی‌توجه نبود. هوشیاری و روحیۀ انتقادگری و ستیزه با انواع کژی‌ها و ناروایی‌ها، وی را بر آن داشت تا با نگارش آثاری چون رسالۀ انصافیه (در مشروطیت)، به عنوان فقیهی عالم به مسائل و مشکلات روز، دِین خود را نسبت به وطن و جنبش مشروطه و آزادی و قانون، ادا کند و الگویی درست از احکام سیاسی‌اجتماعی اسلام به دست دهد.

از سوی دیگر، یکی از دغدغه‌های فکری و فرهنگی ملاعبدالرسول، گردآوری و تدوین مجموعه‌ای از مواعظ و حِکَم و اندرزهای بزرگان و خردمندان ایران پیش و پس از اسلام بوده که با تدوین کتاب مجمع النصایح، این آرزوی خود را تحقق بخشیده و خدمتی سترگ به فرهنگ و ادب ایران کرده است. مؤلف در این اندرزنامه، به مجموعه‌ای از حکمت‌ها و مواعظ و سخنان انبیا و اولیا و بزرگان و علما و حکیمان و فیلسوفان و پادشاهان و شخصیت‌های تاریخی- اساطیری ایران باستان و یونان اشاره کرده و با طرح بن‌مایه‌های اخلاقی و اجتماعی و آموزه‌هایی همچون حکمت و خردمندی، نیک‌اندیشی و نیک‌پنداری، قناعت و خرسندی، عزت نفس و مناعت طبع، دادگری و احسان، آداب سخن گفتن، تهذیب اخلاق، پرهیز از جاه‌طلبی و حرص و طمع و دروغ و تزویر و خودبینی، مجموعۀ مغتنم و ارزشمندی در «اندرزنامه‌نویسی» به یادگار گذاشته است. در این مقاله، ضمن اشاره‌ای کوتاه به زندگی و ویژگی‌های فکری و شخصیتی ملاعبدالرسول، به بررسی و معرفی عمده‌ترین مضامین و بن‌مایه‌های مجمع النصایح پرداخته‌ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mulla Abdolrasoul Madani Kashani and an Investigation into his Majma Al-nasayeh Epistle

نویسنده [English]

  • Amirshossein Madani
چکیده [English]

The deceased "Mulla Abdolrasoul Madani Kashani" is one of the scholars, jurists and pietists in the realms of culture, literature and art; A great man who brimmed with piety and abstinence in conjunction with modernism and revitalization, and besides writing religious, jurisprudential, theological and philosophical treatises, he was not oblivious of the political, social, historical issues as well as the current events of his time and constitutionalism and public dispute resolution in particular. His astuteness, critical spirit and desire to struggle with perversion and injustice inspired him to write works such as the Ensafieh treatise (in constitutionalism), as a scholar who was attuned to the current issues and problems, to fulfil his duty towards his homeland as well as constitutional movement, liberty and law and to establish a proper pattern of Islamic political and social decrees.

On the other hand, compiling and authoring a collection of pieces of advice, precepts and sober aphorisms by Iranian wise men and philosophers before and after the rise of Islam had been of great intellectual and cultural concern to Mulla Abdolrasoul. However, he fulfilled this ambition by authoring Majma Al-nasayeh epistle which is deemed to be as a great favor towards promoting the culture and literature of Iran. In this valuable epistle, the author has provided a collection of pieces of advice and precepts and precious speeches by the prophets and saints of Allah as well as scholars, philosophers, wise men, kings and historical-mythological figures of the ancient Iran and Greece. Moreover, having developed the ethical and social themes as well as doctrines such as theosophy and wisdom, benevolence and optimism, contentment and satisfaction, self-esteem and magnanimity, doing justice and benevolent deeds, etiquette of speech, refinement of morals, abstaining from ambitious pursuits, greed and avarice, lie, deceit, hypocrisy and egoism, the author has left a valuable and great collection as a memorial in the realm of epistle writing. Initially, this paper laconically deals with the biography as well as intellectual and personality traits of Mulla Abdolrasoul, and accordingly, introduces the prominent contents and themes of Majma Al-nasayeh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Abdolrasoul
  • Majma Al-nasayeh
  • epistles
  • noble disposition