در جست‌وجوی مزارع مسکون اربابی دورۀ قاجار در نیاسر

نویسنده

چکیده

موضوع تحقیق، مزارع مسکون تاریخی است که با مزارع غیرمسکون و کشاورزی، تفاوت اساسی دارد. کاشان (قاسان) در گذشته مزارع و روستاهای متعددی داشته؛ ازجمله نیاسر که نام آن در اسناد تاریخی، جزو یکی از ضیعات قاسان آمده است. این پژوهش توانست 27 باب مزرعۀ مسکون را براساس این اسناد شناسایی کند. مطالعات در سه قالب نگرش‌سنجی، مطالعات کالبدی و سندپژوهی بر روی مزارع شناسایی‌شده، ادامه یافت و معیارهای شش‌‌گانه‌ای نیز برای تدقیق، ملموس‌سازی و جهت‌دهی به تحقیق تعیین شد؛ و با اتکا به آن‌ها مزارع مسکون تاریخی اربابی نظیر سورآباد، بالاعباس‌آباد، بارونق، خنچه، اتابکی، خاتون و لنگان انتخاب شدند. هفت مزرعۀ مطالعه‌شده در حومه و درون حریم نیاسر واقع شده‌اند و دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگرند.
پاسخ به سؤالاتی همچون زمان ظهور و نضج مزارع و همچنین میزان تأثیرگذاری آن‌ها بر امور مختلف جاری در قرون مختلف، نیازمند تحقیق و پژوهش کامل‌تری است اما پاسخ به مواردی چون نحوۀ تمیز مزارع مسکون اربابی با سایر مزارع و مجتمع های زیستی نیاسر، در این مقاله مورد چالش قرار گرفته است. نتیجۀ مطالعات پیش‌رو نشان می‌دهد که این مزارع قابل تمیز و شناخت هستند و در اقصی‌نقاط کشور براساس نیاز اربابان و رعیت‌ها برای پاسخگویی به مسائل اقتصادی و امنیتی کشور برپا می‌شدند و شکل‌گیری و حفاظت و اضمحلال آن‌ها نیز تابعی از مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی، زیست‌محیطی و اقلیمی بود. همۀ موضوعات اشاره‌شده مانند سرفصلی کوچک، از یک موضوع پژوهشی بزرگ است که نیازمند مکاشفه و تفسیر بیشتر اسناد تاریخی، حقوقی و قضایی در کنار بررسی میدانی و نگرش‌سنجی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

In Search of Manorial Residential Farms of Qajar Dynasty in Niasar

نویسنده [English]

  • Hossein Raei
چکیده [English]

The present study focuses on the historical residential farms which are substantially different from non-residential and working farms. In past, Kashan (also called Qasan) has had numerous farms and villages such as Niasar, whose name has been mentioned in historical documents as one of the farmlands of Qasan. The present study could manage to identify 27 residential farms on the basis of these documents. The studies on the identified farms were carried out through attitude assessment, physical studies and document studies and six criteria were laid out in order to provide a meticulous, authentic and oriented research. Regarding the said criteria, historical manorial residential farms such as SoorAbad, Bala Abbas Abad, baroonaq, Khoncheh, Atabaki, Khatoon and Langan were picked out. All the seven studied farms are located in the vicinity and within the boundaries of Niasar which there are similarities and differences among them. A more thorough and comprehensible research is required to address the questions concerning the date of appearance of these farms as well as the extent of their effect upon various affairs during various centuries; However, responding to questions such as the manner of distinguishing manorial residential farms from other farms and residential buildings of Niasar are among the issues which have been challenged in this paper. The results of the present study indicate that these farms are distinguishable and discernible and had been created in all around the country according to the demands of the rulers and peasants in order to address the economic and security issues of the country. Moreover, the creation, preservation and destruction of these farms had been subject to social, economic, cultural, security, environmental and climatic issues. All of the above-mentioned issues are as a small chapter of a larger study which requires further investigation and interpretation of the historical, legal and judicial documents along with field study and attitude assessment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical Residential Farms
  • Manorial
  • Qajar
  • Niasar
  • Criterion