واکاوی شخصیت علمی، اخلاقی و اجتماعی آیت‌الله العظمی سید محمد علوی بروجردی(ره)

نوع مقاله : علمی -ترویجی

نویسندگان

دانشگاه کاشان

چکیده

کاشان از دیرباز، در شمار مهم‌ترین مراکز شیعه‌نشین در ایران و در ردیف نخستین حوزه‌های علمی جهان تشیع بوده که در عرصه‌های گوناگون علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و...، نقش بسیار مهمی را در طول تاریخ ایفا کرده است. ازاین‌رو در دوره‌های بعد، این شهر خاستگاه عالمان بزرگ و برجسته‌ای شد که از این میان میتوان به شخصیت پرفروغ فقیه سترگ، حکیم متأله، ادیب فرزانه و رجالی بزرگ، آیتالله سید محمد علوی بروجردی(ره) اشاره کرد که با خدمات ارزندۀ علمی و تألیف آثار ارزشمند و تربیت اندیشمندان بزرگ، توانسته‌اند نقش مهمی را در دورۀ خود ایفا کنند. پژوهش حاضر با رویکرد تاریخی و روش اسنادی کتابخانه‌ای و تا اندازه‌ای هم مبتنی بر تحقیقات میدانی و منابع خبری شفاهی انجام گرفته است و بیشتر سعی شده تا نه‌فقط مهم‌ترین ابعاد زندگی ایشان برای مخاطبان معرفی و تبیین شود بلکه آیندگان، آثار گران‌سنگ این عالم فرزانه را بازخوانی، شرح، تصحیح و تعلیق کنند و از حیث تربیتی نیز الگوی مناسبی برای نسل‌های آتی معرفی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Scientific, Moral and Social Personality of the Grand Ayatollah Seyed Mohammad Alavi Boroujerdi

نویسندگان [English]

  • Abbasali Farahati
  • Elham Arabshahi Kashi
University of Kashan
چکیده [English]

Kashan, asone of the most important Shiite centers in Iran and one of the first science headquarters   in the Shiite world, has played a very important role in various fields including scientific, cultural, social, political, throughout the history. Therefore, in later periods, this city became the birthplace of great and prominent scholars, among whom the great jurist, and rijali, Ayatollah Seyed Mohammad Alavi-Boroujerdi.  with valuable scientific services and authorship of valuable works and training of great thinkers, he has been able to play an important role in his period, which coincided with the worst socio-political conditions in the Qajar and Pahlavi eras; The present study has deployed a historical approach and a library method along witha field research while including oral sources to analyze the scientific, cultural, social life, and relics of this wise man. Not only are the most important aspects of his life introduced and explained to the audience, but also a chabce has been provided for posterity to read, describe, correct, and suspend his precious works while, in terms of education, a suitable model can be introduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seyed Mohammad Alavi Boroujerdi
  • Scientific and Ethical Personality
  • Scientific-Literary Works
  • Kashan
  • -e Qajar and Pahlavi Seminaries
1. ‌‌آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن (1404ق)، طبقات اعلام الشیعه: الکرام البررة فی القرن الثالث بعد العشره، طبعة الثانیه، مشهد: نشر دار المرتضی.
2. ‌‌اخوان ارمکی، عباسعلی (1383)، کاشان سرافراز، چ۱، کاشان: نشر مرسل.
3. ‌استادی، رضا (1371)، چهل مقاله، چ۱، قم: نشر کتابخانه عمومی آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی قدس السره الشریف.
4. ‌امامت کاشانی، سید عزیزالله (بی‌تا)، تذکرة الشعراء: در تراجم چند تن از افاضل علما و شعرا و ادبا و الفواید العلیة فی الجامعة و الجفر و الصحیفة الفاطمیه، قم: چاپخانه علمیه.
5. ـــــــ (1398)، کشکول امامت، به دستور سید احمد امامت آیت‌زاده کاشانی، قم: چاپخانه علمیه‌.
6. ‌بنی‌کاظمی، علی (1395)، ماتیکان کاشان: بیست و دو گفتار تاریخی و رجال‌شناسی، با مقدمه پرویز اذکایی(سپیتمان)، کاشان: مرنجاب.
7. ‌تبرّائیان، صفاءالدین (1386)، «چون اسفنج، نرم (نوجوانی و زمانۀ دکتر احسان نراقی)»، فصلنامه تخصصی تاریخ معاصر ایران، سال یازدهم، شمارۀ ۴۲، 5‌ـ‌46.
8. ‌ثواقب، جهانبخش و آزادبخت، سروش (1388)، «پیامدهای دو جریان اصولی‌گری و اخباری‌گری در سازمان روحانیت و تحولات دورۀ قاجاریه»،مجله تاریخ ایران و اسلام دانشگاه لرستان، شمارۀ 5، 101‌ـ‌138.
9. جعفریان، رسول (1368)، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم هجری،نشر مرکز چاپ و تهران: نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
10. ـــــــ (1376)، «پیشینۀ تشیع در کاشان»،مجلۀ کیهان اندیشه، شمارۀ 72، 3‌ـ‌18.
11. جمشیدی، حسین (1392)، طایر قدسی: شرحی بر احوال فقیه فرزانه حکیم متأله و عارف ربانی علامه آخوند ملا محمد کاشانی(ره)، چ۱، کاشان: انتشارات محتشم.
12. ‌الحسینی، السید احمد (1414ق)، تراجم الرجال (مجلد الاول)، قم: نشر مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، مطبعه صدر.
13. دوانی، علی (بی‌تا)، نهضت روحانیون ایران، مؤسسه خیریه و فرهنگی امام رضا(ع)، نشر بنیاد فرهنگی امام رضا(ع).
14. ‌الرضوی الکاشانی، سید محمدحسین (1385ق)، العندبیل فی تمییز الصحیح من العلیل، الطبعة الاولی، تهران: مطبعة شرکة طبع الکتاب.
15. ــــــــ (1383الف)، الطهاره،با مقدمه مجید زجاجی، تصحیح مصطفی رحیمی، تهران: نشر سبحان.
16. ــــــــ (1383ب)، اصول المعتبره،الطبعة الاولی، تهران: شرکة طبع الکتاب.
17. ‌‌سلامتیان قمصری، محمد (1370)، شرح الفیه استاد مرحوم محمد علوی کاشانی(جلد اول)،پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، استاد راهنما: فیروز حریرچی.
18. ــــــــ (1375)، شرح و تعلیق و تحشیه الفیه بلاغی مرحوم علوی کاشانی(ره)، رسالۀ دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، استاد راهنما: سید امیر محمود انوار.
19. ــــــــ (1387)، اشهی الموائد فی مدینة القوعد،کاشان: نشر مرسل.
20. ‌‌سلمانی آرانی، حبیب‌الله (1375)، سیمای کاشان (کانون فضیلت)، چ۱، قم:نشر بشیر.
21. ــــــــ (1392)، زندگی‌نامۀ آیت‌الله آقامیر سید علی یثربی کاشانی: فقیه هوشمند،قم: نشر علامه بهبهانی.
22. ‌سمیعی، کیوان (بی‌تا)، تحقیقات ادبی یا سخنانی پیرامون شعر و شاعری، چ۱، چاپخانه گیلان: کتابفروشی زوار.
23. ‌‌شاطری، علی‌اصغر (1395)، تاریخ و فرهنگ کاشان (1)، چ۱، کاشان: نشر مرسل.
24. ــــــــ (1391)، ستارگان سیلک: تذکرۀ شاعران کاشان، چ۱، کاشان: نشر مرسل.
25. ‌‌‌شریف، احمد (1382)، فروغ فقاهت: زندگی‌نامه آیت‌الله العظمی حاج آقا رضا مدنی کاشانی(ره)،چ۲، کاشان: نشر مرسل.
26. شریف کاشانی، ملا حبیب‌الله (1336ش)، نخبة المصائب، به دستور محمد شریف، تهران: مطبعۀ موسوی.
27. ــــــــ (1372‌)، لباب الالقاب فی القاب الاطیاب فیه معرفة احوال الرجال من علماء الشیعه، حسب الامر حاج سید عزیزالله امامت کاشانی به سعی حاج ابراهیم خوشگذران و حاج اسدالله مرادی بروجردی، مجمع متوسلین به آل محمد حسینیۀ امامت کاشانی.
28. ‌صحیحی، علیرضا (1394)، عربی‌سرایان کاشان، چ۱، کاشان: نشر مرسل.
29. ‌صفری، علی‌اکبر (1391)، «زندگی‌نامه خودنوشت آیت‌الله سید محمد علوی بروجردی کاشانی 1274ق‌ـ‌1362»، کتاب شیعه، شمارۀ 6، ص186‌ـ‌187.
30. ‌طیارمرغی، محمود (1394)، فهرست نسخه‌های خطی مدرسۀ سلطانی (حوزۀ علمیۀ امام خمینی رحمة الله علیه،قم: نشر کتابخانه شهید شریعتی.
31. ‌عاطفی، افشین (1389)، بزرگان کاشان، چ۲، قم (کاشان): نشر افق فردا (نشر مرسل).
32. ــــــــ (1377)، زندگینامۀ حضرت آیت‌الله العظمی سید محمد علوی بروجردی کاشانی، کاشان: نشر مجتمع فرهنگی مهدیۀ کاشان.
33. ــــــــ (1389)، نامۀ کاشان (3)،دفتر سوم، چ۱، کاشان: نشر همگام با هستی.
34. ــــــــ (1392)، همنوا با قدوسیان: ویژه‌نامه فقیه فرزانه حکیم متأله و عارف ربانی علامه آخوند ملا محمد کاشانی(ره)،با همکاری جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، کاشان، نشر همگام با هستی.
35. ‌عباسی‌مقدم، مصطفی(1387)، تقویم علمی فرهنگی و دانشگاهی، ادارۀ کل امور فرهنگی معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
36. ‌علوی بروجردی، سید محمد (1322ق)، الفیه فقهی: منظومه فقهی یا بالجوهر المنظوم، نسخۀ خطی کتابخانۀ آیت‌الله صبوری رحمة الله علیه، مخطوط به خط مؤلف.
37. ــــــــ (بی‌تا)، هذه هی المراثی المنظومة الموسومة بالاربعین العاشوریه،بی‌جا: بی‌نا.
38. ــــــــ (1351)، دیوان منظوم آیت‌الله علوی: نسخۀ مخطوط، کتابخانۀ شخصی آقای دکتر عبدالله موحدی محب و دانشگاه کاشان.
39. ‌‌فراهتی، عباسعلی (1387)، المسجد فی الحضارة الاسلامیة من ظهور اسلام حتی نهایة الحکم الاموی: مسجد و تأثیرات علمی و اجتماعی آن در جامعۀ اسلامی از آغاز اسلام تا پایان حکومت اموی، تهران: شبستان دانش.
40. ‌قاسم‌پور، محسن (1384)، «تحلیلی از روش‌شناسی تفسیر ملا حبیب‌الله شریف کاشانی»، فصلنامه کاشان‌شناخت، سال اول، شمارۀ ۲، 55‌ـ‌68.
41. ‌قزوینی، محمد مراد بن عبدالرحمن (1373)، ترجمۀ آثار البلاد و اخبار العباد، تصحیح سید محمد شاهمرادی، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
42. قنوات، عبدالرحیم (1388)، «سیمای کاشان در معجم البلدان یاقوت حموی»، مجلۀ تخصصی مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان، سال پنجم، شمارۀ ۶، 173‌ـ‌180.
43. ‌کلانتر ضرابی(سهیل کاشانی)، عبدالرحیم (1378)، تاریخ کاشان،به‌کوشش ایرج افشار، چ۴، تهران: نشر امیرکبیر.
44. ‌‌گرجی، ابوالقاسم (1375)، تاریخ فقه و فقها،چ۱، تهران: انتشارات سمت.
45. ‌‌مدنی، امیرحسین (1394)، «ملا عبدالرسول مدنی کاشانی و سیری در اندرزنامۀ مجمع النصایح او»، پژوهشنامۀ کاشان، شمارۀ هفتم (پیاپی 15)، 3‌ـ‌23.
46. ‌مدنی کاشانی، عبدالرسول (1370)، تاریخ اشرار کاشان، به اهتمام حسینعلی پورمدنی، چ۱، کاشان: مرسل.
47. ــــــــ (1398)، کلمات انجمن، به‌کوشش سید محمود سادات بیدگلی، تهران: نشر شیرازۀ کتاب ما.
48. ‌‌مرعشی نجفی، سید محمود (1389)، نامه‌های ناموران: گزیده‌ای از نامه‌های رجال دینی و علمی به حضرت آیت‌الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی(ره)،قم: کتابخانه بزرگ آیت‌الله مرعشی نجفی(ره).
49. ‌‌مرعشی نجفی، سید شهاب‌الدین (1416ق)، المسلسلات فی الاجازات، قم: نشر مکتبة آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
50. ‌ مصاحبه با عباسعلی فراهتی در پروتال خبری کاشان، نویسنده: حرمت سادات متولی، یکشنبه 3 شهریور 1392.
51. معتمدی کاشانی، سید حسین (1378)، عزاداری سنتی کاشان در بیوت علما و حوزه‌های علمیه و کشورهای جهان تحقیقی و تاریخی، قم: مؤسسه انتشارات عصر ظهور.
52. ‌‌معینی، محسن (1384)، «نیم‌نگاهی به کاشان و بزرگان آن»، کاشان‌شناخت، سال اول، شمارۀ ۱، 9‌ـ‌23.
53. ‌‌مطهری، مرتضی (1362)، خدمات متقابل اسلام و ایران،چ۱۲، قم: نشر صدرا.
54. ‌ملک المورخین کاشانی، عبدالحسین (1378)، مختصر جغرافیای کاشان، تصحیح افشین عاطفی، چ۱، کاشان: مرسل.
55. ‌منشی کاشانی، حسینعلی (1366)، دیوان حسینعلی منشی کاشانی، با مقدمه کیوان سمیعی، چ۱، تهران: سلسله نشریات ما.
56. ‌موحدی، عبدالله (1376)، ملا حبیب‌الله شریف کاشانی «فقیه فرزانه»، قم: مرکز نشر دفتر تبلیغات اسلامی.
57. ‌نراقی، حسن (1364)، کاشان در جنبش مشروطۀ ایران، چ۲، تهران: نشر ایران.
58. ‌‌نوایی، عبدالحسین و بقایی شیره جینی، محمد (1379)، نائبیان کاشان (بر اساس اسناد)، تهران: انتشارات سازمان اسناد ملی ایران.
59. ‌‌ولیخانی، مریم (1390)، چالش دولت روحانیت از محمدشاه تا محمدعلی شاه قاجار،پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد شاهرود، استاد راهنما: محمدنبی سلیم.