اقبالیه کاشان؛ شواهد باستان‌شناسی از پهنۀ فرهنگی دشت کاشان

نوع مقاله : علمی -ترویجی

نویسندگان

1 دانشگاه کاشان

2 گروه باستانشناسی دانشگاه تهران

چکیده

دشت کاشان یکی از مناطق مهم فلات مرکزی ایران از نظر سوابق ارزشمند تاریخی است. بر اساس بررسی‌های موردی و کاوش‌هایی که طی هشتاد سال اخیر در این منطقه به انجام رسیده، دوره‌هایی از دورۀ پارینه‌سنگی تا دوران اسلامی در قسمت‌های مختلف این محدودۀ جرافیایی شناسایی شده است؛ با وجود این، برنامه‌های پژوهشی باستان‌شناسی انجام‌شده اعم از کاوش و بررسی سهم چشمگیری ندارند و در وهلۀ نخست، اجرای برنامه‌ای برای بررسی دقیق و جامع باستان‌شناسی برای شناخت هرچه بیشتر وضعیت باستان‌شناختی آن ضروری است. برنامۀ گمانه‌زنی در محدودۀ اقبالیه، واقع در شمال غربی کاشان، یکی از فعالیت‌های صورت‌گرفته در چند سال اخیر است که یافته‌های باستان‌شناسی شناسایی‌شدۀ آن شامل دوره‌های مختلف پیش از تاریخ، هزارۀ چهارم پیش از میلاد، دورۀ آهن، دوران تاریخی و دوره‌های مختلف اسلامی تا عصر حاضر است. در این مقاله بر آنیم به پرسش‌هایی نظیر ماهیت و چیستی و وضعیت باستان‌شناختی محدودۀ اقبالیه و یافته‌های حاصل از کاوش، همچنین دلیل پراکنش یافته‌ها و گسیختگی و آشفتگی نهشته‌ها پاسخی درخور ارائه دهیم. شواهد باستان‌شناسی حکایت از آن دارند که زمین‌های محدودۀ اقبالیه با توجه به موقعیت پست خود، همواره محلی برای ته‌نشست سیلاب‌های فصلی بخش‌های بالادست دشت کاشان است که مواد فرهنگی را نیز در بر می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Eghbaliyeh Area in Kashan: An Archaeological Evidence from the Cultural Zone of Kashan Plain

نویسندگان [English]

  • Mohsen Javeri 1
  • Majid Montazerzohouri 2
1 University of Kashan
2 University of Tehran; Corresponding Author
چکیده [English]

Kashan Plain is one of the important regions of the central plateau of Iran in terms of valuable historical records. Based on case studies and excavations having been carried out in this area during the last 80 years, traces of different periods- from the Paleolithic to the Islamic era- have been identified in different parts of this geographical area. However, different archeological research programs, including excavations, have not made a significant contribution. Therefore, in the first place, a thorough and comprehensive archaeological study program is necessary to understand the archaeological status of this area better. Field archaeology in the Eghbaliyeh area-- located in the northwest of Kashan-- is one of the activities having been carried out in recent years, and its archaeological findings include different prehistoric periods - from the fourth millennium BC, the Iron Age, the historical period, various Islamic periods to present era.This article discusses and addresses questions, including the nature of the archeological site of Eqbaliyeh and the findings of the excavation.  Also it elaborates the reasons for the distribution of the findings and the disconnection and turbulence of the ancient deposits. Archaeological evidences indicate that the Eghbaliyeh compound due to its low position has always been a place for sedimentation of seasonal floods of upper parts of the Kashan Plain, which includes cultural materials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eghbaliyeh
  • Kashan cultural zone
  • Archaeology
  • Trenching
1. سعیدی، عباس (۱۳۸۶)، «آران و بیدگل» در دانشنامۀ ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایرةالمعارف اسلامی، جغرافیای آبادی‌ها2/49، (ص128ـ۱۲۹).
۲. کریمی، فاطمه و کیانی، محمدیوسف (1364)، هنر سفالگری دورۀ اسلامی ایران، تهران: مرکز باستان‌شناسی ایران.
۳. کلانتر ضرابی، عبدالرحیم (۱۳۷۸)، تاریخ کاشان، تهران: نشر سپهر.
۴. گروبه، ارنست (۱۳۸۴)، سفال اسلامی (جلد هفتم از گزیدۀ ده جلد مجموعه هنر اسلامی گردآوری ناصر خلیلی)، ترجمۀ فرناز حایری، تهران: نشر کارنگ.
۵. گیرشمن، رومن (1379)، سیلککاشان، جلد اول، برگردان اصغر کریمی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
۶. ـــــــ (1389)، سیلککاشان، جلد دوم، برگردان اصغر کریمی و آزیتا همپارتیان، کاشان: نشر مرسل.
۷. نوری شادمهانی، رضا (۱۳۹۴)، گزارش گمانه‌زنی محوطه نجف‌آباد کاشان (حفاری آموزشی دانشگاه کاشان).
8. Alpan, A. (2005), Integration of Urban Archaeological Resources to Everyday Life in the Historic City Centers Tarragona. (Master dissertatio). Graduate School of Natural and Applied Sciences, Middle East Technical University, Ankara / TURKEY. 119 pages
9. Fehervari, G. (2000), Ceramics of the Islamic World in the Tareq Rajab Museum, London: I.B Tauris Publishers.
10. Ghirshman, R. (1935), "Rapport préliminaire sur les fouilles de Tépé Sialk, près de Kashan (Iran)", Syria. Archéologie, Art et histoire .
11. Kennet, D. (2004), Sasanian and Islamic pottery from Ras al-Khaimah (e-Book version).Classification, chronology and analysis of trade in the Western Indian Ocean. Durham University.
12. Hoseinzadeh J., Javeri M., Montazerzohouri M., Banitaba A., Nori Shadmahani R., Makvandi L., and Soltysiak A. (2017), "A palimpsest grave at the Iron Age cemetery in Estark-Joshaqan, Iran", Antiquity, vol. 91, issue 359.
13. Priestman, S. (2005), Settlement and Ceramics in the Southern Iran: An Analysis of the Sasanian and Islamic Periods in the Williamson Collection. Unpublished M.A. Thesis: University of Durham.