بررسی باستان‌شناختیِ گورستان مرق در ارتفاعات کاشان: مطالعات اولیه و گاهنگاری

نوع مقاله : علمی -ترویجی

نویسندگان

دانشگاه کاشان

چکیده

مناطق مرتفع کاشان با وجود داشتن پتانسیل‌های فراوان برای انجام پژوهش‌های باستان‌شناختی و تاریخی، تاکنون کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته‌اند. گرچه به‌تازگی بررسی‌ها و کاوش‌هایی در این منطقه صورت گرفته که منجر به روشن‌تر شدن وضعیت شده، هنوز راه درازی برای تدوین تاریخ این منطقه باقی است. محوطۀ نویافتۀ مرق، احتمالاً گورستانی از عصر آهن باشد که به‌تازگی بخشی از آن توسط فعالیت‌های کشاورزی تخریب شده است. بررسی‌های ابتدایی مواد فرهنگی و یافته‌های به‌دست‌آمده از محوطه، نشان از تعلق آن به فرهنگ رایج در اوایل هزارۀ نخست منطقۀ مرکزی ایران دارد و از این نظر با چشم‌انداز باستان‌شناختی منطقه همخوان است. هم گاهنگاری تطبیقی صورت‌گرفته از روی سفالینه‌ها و هم مقایسۀ سبک‌شناختی دو مهر استوانه‌ای به‌دست‌آمده از این محوطه، بیانگر آن است که به‌احتمال زیاد گورهای این بخش از محوطه می‌بایست متعلق به بازۀ زمانی بین 1000 تا 700 پیش از میلاد باشند. به این ترتیب، محوطۀ نویافتۀ مرق پتانسیل آن را دارد تا در مطالعات آینده، بخش مهمی از ابهامات مرتبط با تاریخ استقرارهای مناطق مرتفع و ییلاقی کاشان در ابتدای دورۀ تاریخی را روشن نماید و از این منظر حائز اهمیت فراوان است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Archaeological Analysis of Maraq Cemetery:A Preliminary Report and a Chronology

نویسندگان [English]

  • Javad Hoseinzadeh Sadati
  • Leyla Makvandi
University of Kashan
چکیده [English]

While highlands of Kashan have many potentials for archaeological and historical studies, but they have still remained blank. Although some archaeological surveys and excavations have been done recently by a team from University of Kashan and University of Warsaw, there are much more to it than meets the eye. Newly-found Maraq cemetery, which has partially been destroyed by agricultural activities, seems to belong to the late Iron Age. Archaeological materials gathered from the surface of the site prove this claim, and they are compatible with what already is known from cultural materials of the first millennium B.C. in central Plateau of Iran. Comparative studies over potsherds of the site and a stylistic comparison of two cylindrical seals recovered through surface survey suggest that those graves, materials of which have been disturbed by farming machines should be dated at least to 1000-700 B.C. Hence, newly-found Maraq cemetery is promising to shed first light over an important period in the history of central plateau of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cemetery
  • The Iron Age
  • Cylindrical Seals
  • Chronology
  • Highlands of Kashan

مراجع

1. بیگلری، فریدون (1382)، «گزارش بررسی مقدماتی محوطه‌های پارینه‌سنگی منطقه کاشان»در نقر‌ه‌کاران سیلک، گزارش فصل دوم برنامۀ بازنگری سیلک، صادق ملک شهمیرزادی، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور
2. حسین‌زاده ساداتی، جواد و همکاران (1398)، «فرهنگ سفال خاکستری و گورستان های هزارۀ دوم منطقۀ مرکزی ایران، ارزیابی تاریخ‌گذاری‌های مطلق»، در مجموعه مقالات عصر آهن در غرب ایران و مناطق همجوار، یوسف حسن‌زاده، علی‌اکبر وحدتی و زاهد کریمی، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری.
3. حیدری، سامان (1382)، «بررسی‌های باستان زمین‌شناسی در دامنه‌های کوهستان کرکس، منطقه کاشان» در نقره‌کاران سیلک، گزارش فصل دوم برنامۀ بازنگری سیلک، صادق ملک شهمیرزادی، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور.
4. دانتی، مایکل (1384)، «بررسی باستان‌شناسی منطقه‌ای سیلک، فصل 2005 طرح بازنگری»، ترجمۀ کوروش روستایی، در صیادان سیلک، گزارش فصل چهارم برنامۀ بازنگری سیلک، صادق ملک شهمیرزادی، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور.
5. طاهری، صدرالدین (1394)، هنر و باستان‌شناسی عصر آهن ایران، تهران: انتشارات سمیرا.
6. گدار، آندره (1364)، آثار ایران، ترجمۀ ابوالحسن سروقد مقدم، جلد نخست، مشهد: آستان قدس رضوی.
7. گیرشمن، رومن (1379)، سیلک، ج۱، ترجمۀ اصغر کریمی، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی.
8. ــــــــ (1389)، سیلک، ج۲، ترجمۀ اصغر کریمی و آزیتا همپارتیان، کاشان: نشر مرسل.
9. مارکوس، میشل آیرین (1387)، مهرهای حسنلو، ترجمۀ علی صدرایی و صمد علیون، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی و گنجینۀ هنر.
10. ملک شهمیرزادی، صادق (1381)، زیگورات سیلک، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
11. نگهبان، عزت‌الله (2536)، «مهرهای مارلیک، مارلیک 2»، ضمیمه مجله ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 1ـ۳۱.
1. Abdi, K. (2003), "The early development of pastoralism in the Central Zagros mountains", Journal of World Prehistory 17: 395–448.
2. Amelirad, Sh. and Khanmhamadi, B. (2016), "The Seal of Bayazid Abad (Bayazi Awa) Tomb", ANES 53: 113-136.
3. Fahimi, H. (2011), "Distribution of Iron Age pottery in the southern part of the Central Plateau of Iran. Report on the archaeological site of Milājerd, Natanz", in A. Vatandoust, H. Parzinger and B. Helwing (ed.), Early mining and metallurgy on the Western Central Iranian Plateau, The first five years of work, Archäologie in Iran und Turan, Band 9, Eurasien-Abteilung des Deutschen Archäologischen Instituts, Außenstelle Teheran, Mainz, p. 499‑522.
4. Hoseinzadeh J. and et al. (2017), "A palimpsest grave at the Iron Age cemetery in Estark-Joshaqan, Iran", Antiquity, vol. 91, issue 359.
5. Hosseinzadeh, J. and et al. (2018), "Human remains from Sarm, Iran, 2015", Bioarchaeology of the Near East, 12: 103–106.
6. Soltysiak, A. and et al. (2019), "Human remains from Khaveh, Iran, 2019", Bioarchaeology of the Near East, 13: 157–162.
7. Winter, I. (1977), "Perspective on the “Local Style” of Hasanlu IV B: A Study in Receptivity, Mountains and Lowlands" in Essays in L.D. Levine and T.C. Young, Jr., Undena (Eds), the Archaeology of Greater Mesopotamia: 371- 386.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار