تبیین تأثیرات هنر سنتی چینی بر فرش شکارگاهی منتسب به کاشان دورۀ صفوی موزۀ متروپولیتن مبتنی بر رویکرد بینامتنی از منظر ژرارژنت

نوع مقاله : علمی -ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد نقاشی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

 
فرش دورۀ صفوی ایران از منظر نقش، طرح، ترکیب‌بندی و حتی مضمون حامل برخی مشخصه‌هایی است که در نوع خود گنجایش انجام مطالعات بسیاری را دارد. برخی از این طرح و نقش‌ها که از دورۀ ساسانی از چین به عاریت گرفته شده‌اند، به‌نوعی سبک و سیاق موجود در طراحی نقوش چینی را در خود گنجانده‌اند. این نقوش در فرش شکارگاهی ابریشمی منتسب به کاشان موجود در موزۀ هنری متروپولیتن نیویورک که مربوط به قرن شانزدهم میلادی بوده است نیز دیده می‌شود؛ فرش مذکور شامل برخی عناصر تصویری سنتی چینی مانند اژدها، شیر-سگ، گیاهان و ابرهای اسفنجی، پرنده یا قرقاول است که می‌توان آن‌ها را گونه‌ای پیش‌متن برای شکل‌گیری فرش ایرانی مورد نظر دانست. بر این اساس نگارندگان تلاش دارند با رویکرد بینامتنیت و روش توصیفی‌تحلیلی حاصل از مطالعات اسنادی و با هدف شناسایی تأثیرات نقوش موجود در هنر سنتی چینی به‌عنوان پیش‌متن بر فرش شکارگاهی کارشان موجود در موزۀ متروپولیتن از منظر ژرارژنت در رویکرد بینامتنیت، بدین پرسش پاسخ گویند که: نقوش موجود در هنر سنتی چینی به‌‌عنوان پیش‌متن چگونه در فرش شکارگاهی منتسب به کاشان موجود در موزۀ متروپولیتن از منظر بینامتنیت ژرارژنت نمود پیدا می‌کنند؟ یافته‌های پژوهش مورد نظر گویای آن است که نقوش چینی به‌عنوان یک پیش‌متن بر عواملی همچون گرفت‌وگیر در گیاهان و حیوانات، تائی و ابرک‌های چینی، اژدها و مفاهیم موجود در آن، شیر‌‌-سگ یا فوداگ که برخاسته از آیین بودا بوده و نقش قرقاول به‌عنوان عنصری که از چین وارد طراحی و بافت فرش ابریشمی شکارگاهی‌ کاشان شده است، به‌صورت صریح و ضمنی همان گونه که ژرارژنت در رویکرد بینامتنی از نگاه خود اعلام می‌دارد، وام گرفته‌ شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explicating the Effects of Chinese Traditional Art on the Metropolitan Museum’s Silk Animal Carpet Attributed to Kashan of the Safavid Era Through Genette’s theory of Intertextuality

نویسندگان [English]

  • Hasan Shokri 1
  • Nahid Jafari Dehkordi 2
1 M. A. in Painting, Faculty of Visual Arts, Isfahan University of Art, Isfahan, Iran
2 PhD. Student of Art Research, Faculty of Advanced Studies in Arts and Entrepreneurship, Isfahan University of Art, Isfahan, Iran
چکیده [English]

 
Iranian carpets from the Safavid Era, especially regarding their motifs, designs, compositions, and even themes, manifest visual glory. Some of their motifs resemble the style and patterns of Chinese art, having been borrowed since the Sasanid Era. Among these remarkable carpets, one can refer to a silk animal carpet from the 16th century in New York’s Metropolitan Museum of Art. This carpet, which has been attributed to Kashan, depicts some Chinese traditional visual elements-- such as dragons, lion-dog, spongy plants and clouds, birds, or pheasants-- which can be considered as a precursor to the formation of Iranian desired carpets. Accordingly, this research has tried to answer this question how the motifs from Chinese traditional art can appear as a pre-text for Metropolitan Museum’s animal carpet. To this end, Genette’s theory of intertextuality has been adopted to investigate the effects of Chinese motifs as a pre-text on the animal carpet in the Metropolitan Museum. This article is a library-based study which has deployed a descriptive-historical method while using Genette’s theory of intertextuality. The findings of this study has illustrated that Chinese motifs, as a traditional pre-text, has been adopted explicitly and implicitly in the carpet through elements such as entanglement in plants and animals, Chinese Tai and clouds, the image of dragon and its meanings, Lion-dog or the Budhist funding, as well as pheasants.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Safavid Era
  • intertextuality
  • Chinese traditional art
  • Kashan’s silk animal carpet
  • Gerard Genett
  1.  

    1. احمدی، بابک (1380)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
    2. آذرپاد، حسن وحشمتی رضوی، فضل‌الله (1372)، فرشنامه ایران، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    3. آذری، علاءالدین (1377)، تاریخ روابط ایران و چین، تهران: امیرکبیر.
    4. آژند، یعقوب (1380)، «تأثیر عناصر و نقش‌مایه‌های چینی در هنر ایران»، نشریه هنرهای زیبا، شمارۀ 9، 21ـ۲۹.
    5. برند، رابرت‌هیل (1386)، هنر و معماری اسلامی، ترجمۀ اردشیر اشراقی، تهران: روزنه.
    6. پرهام، سیروس (1371)، دستبافت‌های عشایری و روستایی فارس، تهران: امیرکبیر.
    7. پوپ، آرتور (1378)، سیر صور نقاشی ایرانی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: مولی.
    8. حافظ‌نیا، محمدرضا (1400)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
    9. دانشپور پرور، فخری (1373)، تأثیر متقابل هنر ایران و چین، تهران: میراث‌فرهنگی.
    10. دانشگر، احمد (1376)، فرهنگ جامع فرش، تهران: سازمان چاپ و انتشارات یادوارۀ اسدی.
    11. دهخدا، علی‌اکبر (1363)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: دانشکده علوم و ادبیات انسانی.
    12. ذکریایی کرمانی، ایمان و دینلی، عاطفه (1395)، «مطالعۀ نقوش گروه شکار در فرش صفوی با تأکید بر نظام‌های ارزشی؛ مطالعۀ موردی: قالی شکارگاه موزۀ هنرهای زیبا بوستون»، کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و مهندسی، شمارۀ 26، 51ـ74.
    13. ژوله، تورج (1378)، آشنایی با طرح‌های فرش ایران و جهان (2)، تهران: مؤسسۀ فرهنگی‌هنری شقایق روستا.
    14. سیوری، راجر (1395)، ایران عصر صفوی، تهران: نشر مرکز.
    15. شایسته‌فر، مهناز و صباغ‌پور، طیبه (1389)، «بررسی نقش‌مایۀ نمادین پرنده در فرش‌های صفویه و قاجار از نظر شکل و محتوا»، نگره، شمارۀ 14، 39ـ۴۹.
    16. طالب‌پور، فریده (1386)، «تجلی طرح و نقش منسوجات چینی در هنرهای ایلخانی»، مطالعات هنر اسلامی، شمارۀ 7، 133ـ۱۴۴.
    17. فریه، ر. دبلیو (1374)، هنرهای ایران، ترجمۀ پرویز مرزبان، تهران: فرزان‌روز.
    18. کونل، ارنست (1355)، هنر اسلامی، ترجمۀ هوشنگ طاهری، تهران: توس.
    19. محمدپور، احمد (1392)، روش تحقیق کیفی، ضد روش، تهران: جامعه‌شناسان.
    20. معین، محمد (1386)، فرهنگ معین، تهران: مرکز.
    21. میت‌فورد، میراندابروس (1388)، فرهنگ مصور نمادها و نشانه‌ها در جهان، ترجمۀ ابوالقاسم دادور و زهرا تاران، تهران: کلهر.
    22. نامجو، عباس و فروزانی، سید مهدی (1393)، «مطالعۀ نمادشناسانه و تطبیقی عناصر و نقوش منسوجات ساسانی و صفوی»، نشریه هنر، شمارۀ 1، 21ـ۴۲.
    23. نامورمطلق، بهمن (1386)، «ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن‌ها»، شناخت، شمارۀ 56، 83ـ98.
    24. نظری، علی‌اشرف (1396)، روش پژوهش و نگارش علمی: راهنمای عملی، تهران: دانشگاه تهران.
    25. Dimand, M. S. (1940), "A Persian Garden Carpet in the jaopur museum", Art Islamica, 7(9), 9396-Collectin. Art of Asia 33(4): 24-37.
    26. Hann, M. A. (2004), Dragons, Unicorns and Phoenixses- Origin and Continuity of Technique and Motif, University Galllery Leeds.
    27. Philips, Barty. (1997), Living with carpets, London: Thames and Hudson Ltd.
    28. Werner. E.T.C. (2005), Myth and Legend of China, London: Hellingman Press.
    29. https://www.metmuseum.org