وحیِ غیرقرآنی در اندیشۀ فیض کاشانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

 
وحی یکی از مفاهیم کلیدی ادیان است که بنا بر اعتبارات مختلف نزد متکلمین مسلمان تقسیمات گوناگونی دارد. یکی از این تقسیمات کلامی، وحی قرآنی در مقابل وحی غیرقرآنی است که از آن به «وحی بیانی» یا «غیرمتلو» تعبیر می‌‌شود و بسیاری از بزرگان اهل سنت و شیعی از جمله فیض کاشانی بدان معتقدند. نوشتار پیش رو پس از بیان پیشینه‌ای از پژوهش‌هایی که از سوی موافقان و مخالفان وحی غیرقرآنی انجام شده، به تبیین دیدگاه فیض کاشانی در مورد وحی غیرقرآنی پرداخته و مصادیق، ادله و پیامدهای آن را تحلیل نموده است. با توجه به تمایز تعاریف «نبی» و «رسول» و «امام» در دیدگاه فیض کاشانی، از کنار هم چیدن نظریات وی که غالباً از کتاب الوافی، الصافی و علم الیقین گرد آمده، نتیجه می‌شود که فیض هرچند به بعضی از ادله‌ای که مستند برخی موافقان، برای اثبات وحی غیر قرآنی واقع شده استناد نکرده، وجود وحی غیر از قرآن را پذیرفته و قائل به ارسال وحی بر پیامبر(ص) قبل و بعد از رسالت بوده است. به باور وی پیامبر(ص) هم‌زمان با قرآن، وحی «غیرقرآنی» را نیز دریافت می‌کردند که از مصادیق آن سنّت، ولایت علی(ع)، فضیلت اهل بیت(ع)، جزئیات احکام و... است.از دید فیض رویۀ غالب در وحی غیر قرآنی، تفسیر قرآن است؛ هرچند در وحیانی بودن مواردی غیر از تفصیل قرآن، از قبیل اذان و بشارت ولادت امام حسین(ع) نیز فیض تصریح داشته است. فیض با وجود گسترۀ‌ وسیعی که برای وحی غیرقرآنی قائل شده است، تحریف قرآن را نپذیرفته و روایات تحریف‌نما را بر فرض صحت، بر تحریف معنوی حمل کرده که الزامی بر تحریف لفظی قرآن ندارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Non-Quranic Revelation in the View of Fayz Kashani

نویسندگان [English]

  • Hossein Sattar 1
  • Zeinab Shams 2
1 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kashan, Kashan. Iran
2 PhD. Student, Department of Quran and Hadith, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kashan, Kashan, Iran
چکیده [English]

 
A belief in non-Quranic revelation in the view of some Shiite thinkers is incompatible with the rejection of suspicion of distorting Quran (distortion to deficiency) from Shiites’ point of view, Which illustrates the necessity of this research. The present article, after the elaboration of views by early Shiite narrative communities on the subject of distortion and non-Quranic revelation, deals with the view of Fayz Kashani as the owner of the first comprehensive Shiite narrative. Care in his books shows that Fayz, like the owners of the four books (in his logical way), has not accepted the distortion of the Quran while considering the scope of revelation beyond the Quran. By focusing on the differences he has marked between ‘prophet’ and ‘messenger’ as well as considering and analyzing his theories entirely, often collected from Al-Wafi and Al-Safi, one we conclude that Fayz has believed in sending revelation to the Prophet (PBUH) both before and after the mission. That is, he believed that the Prophet (PBUH) received other revelations along with the Quran, which is termed as ‘non-Quranic revelation’ in this article. Examples of this type of revelation include: Sunnah, guardianship of Ali (AS), the virtue of Ahl al-Bayt (AS), the details of rulings, and so on. These types of revelation are often an interpretation and explanation of the Quran, However, in the revelation of things other than the details of the Quran, some notions such as the call to prayer or the good news of the birth of Imam Hussein (AS) have also been specified. Despite this wide range of non-Quranic verses, Fayz did not accept the distortion of the Quran and carried the narrations of distortion on the assumption of authenticity to spiritual distortion, which is not obligatory on the literal distortion of the Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fayz Kashani
  • distortion
  • Al-Wafi
  • Al-Safi
  • ‘non-Quranic revelation

مراجع

  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. ابن‌اثیر، مبارک (136۴ق)، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، بیروت: المکتبة العلمیه.
    3. ابن‌فارس، احمد (1399ق)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر.
    4. ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    5. ابن‌هشام، عبدالملک (بی‌تا)، السیرة النبویه، بیروت: دار المعرفه.
    6. بیضاوی، عبدالله بن عمر (1388ق)، انوار التنزیل و اسرار التأویل، مصر: مکتبة مصطفی الحلبی.
    7. تمسکی بیدگلی، علی و موسوی، محسن (1396ش)، «گسترۀ وحی محمدی در آیات سورۀ نجم از نگاه مفسران»، مجلۀ پژوهش‌های تفسیر تطبیقی، دورۀ 3، شمارۀ 5، 201ـ225.
    8. ــــــــ (1398ش)، «حدیث اورنگ؛ بازخوانی حدیث اریکه، به‌مثابۀ مستند وحیانی خواندن سنت»، مجلۀ تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شمارۀ 3، 21ـ40.
    9. ــــــــ (1400ش)، «تفسیرها از کتاب و حکمت، از منظر دلالت بر وحیانی بودن سنت»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دورۀ 12، شمارۀ 46، 67ـ85.
    10. ثقفی تهرانی، محمد (۱۳۹۸ق)، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، تهران: برهان.
    11. جوادی آملی، عبدالله (1386ش)، سیرۀ رسول اکرم(ص) در قرآن، قم: اسراء.
    12. حسینی همدانی، محمد (1404ق)، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: لطفی.
    13. دروزه، محمدعزت (1393ق)، التفسیر الحدیث: تفسیر السور حسب النزول، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
    14. رازی، ابوالفتوح (1352ق)، روح الجنان و روض الجنان، تهران: اسلامیه.
    15. رازی، فخرالدین محمد (1415ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    16. راغب اصفهانی، حسین (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان الداودی، بیروت: دار القلم.
    17. سید بن طاووس (بی‌تا)، فلاح السائل، قم: دفتر تبلیغات حوزۀ علمیۀ قم.
    18. شافعی، محمد بن ادریس (1358ق)، الرساله، مصر: الحلبی.
    19. صدوق، علی بن حسین بابویه (1414ق)، الاعتقادات، قم: کنگره شیخ مفید.
    20. ـــــــ (بی‌تا)، علل الشرایع، تهران: مصطفوی.
    21. طبرسی، فضل بن حسن (1379ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    22. طبری، ابن جریر (1392ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه.
    23. ــــــ (۱۳۸۷ق)، تاریخ الامم و الملوک، بیروت: دار التراث.
    24. طوسی، محمد بن حسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    25. ــــــ (1379ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح حبیب قصیر العاملی، نجف: مکتبة القصیر.
    26. عابدی، احمد (1387ش)، «وحی قرآنی و وحی بیانی»، اندیشۀ نوین دینی، شمارۀ 13، ۴۹ـ۶۲.
    27. عسکری، مرتضی (1416ق)، القرآن الکریم و روایات المدرستین، قم: اصول الدین.
    28. ــــــ (1387ش)، بر گسترۀ کتاب و سنت، ترجمۀ محمدجواد کرمی، قم: مؤسسه علامه عسکری.
    29. فخاری، علیرضا، ابراهیمی، لیلا، درستی، مهدی (1399ش)، «شرح و تحلیلی بر روایت اوتیت الکتاب و مثله معه»، فصلنامه مطالعات قرآنی نامه جامعه، دورۀ 7، شمارۀ 135، 59ـ78.
    30. فیض کاشانی، ملامحسن. 1415ق. الصافی، تهران: صدر.
    31. ــــــ (1406ق)، الوافی، قم: کتابخانۀ آیت‌الله المرعشی.
    32. ــــــ (1377ش)، علم الیقین فی اصول ‌الدین، قم: بیدار.
    33. قرطبی، محمد بن احمد (1405ق)، الجامع الاحکام القرآن، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    34. کاشانی، ملا فتح‌الله (1394ش)، تفسیر خلاصة منهج الصادقین، قم: بوستان کتاب.
    35. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    36. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    37. مصباح یزدی، محمدتقی (1394ش)، قرآن‌شناسی، قم: مؤسسۀ امام خمینی(ره).
    38. مکارم شیرازی، ناصر (1380ش)، تفسیر نمونه، قم: دار الکتب الاسلامیه.
    39. ناجی نصرآبادی، محسن (1378ش)، کتاب‌شناسی فیض کاشانی، تهران: کنگرۀ فیض کاشانی.
    40. نسفی، عبدالله بن احمد (1416ق)، تفسیر النسفی (مدارک التنزیل و حقائق التأویل)، بیروت: دار النفائس.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار