تحلیل دیدگاه غلام‌رضا بن عبدالعظیم کاشانی دربارۀ بداء

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

 
یکی از اندیشمندان کمتر شناخته‌شدۀ دیار کاشان در سدۀ یازده و دوازده هجری غلام‌رضا بن عبدالعظیم کاشانی است. او در ترویج فرهنگ شیعه و دفاع از آن در برابر مخالفان، آثار مختلفی را تألیف کرده است. از جمله اینکه به یکی از آموزه‌های شیعی پراهمیت یعنی آموزۀ بداء نظر ویژه دوخته، افزون بر تألیف رسالۀ مستقلی در این باب، ضمن شرحی که بر صحیفۀ سجادیه نوشته، مطالب نسبتاً مفصلی دراین‌باره ذکر کرده است. او در این راستا علاوه بر اینکه کوشیده است به روایات واردشده از سوی معصومین دربارۀ بداء توجه کافی را مبذول دارد، به تقریرهای مختلفی که از سوی اندیشمندان شیعه دربارۀ این آموزه ارائه شده نیز توجه کند و به بررسی آن‌ها بپردازد و از میان آن‌ها تقریری را ترجیح دهد. او همچنین اعتراضاتی را که از سوی مخالفان شیعه به این آموزه وارد شده، پاسخ داده و گاه به داوری میان پاسخ‌های بزرگان امامیه به آن اعتراض‌ها هم پرداخته است؛ چنان‌که به‌نوعی به دفاع از خواجه طوسی در برابر میرداماد و علامه مجلسی روی می‌آورد. نوشتار حاضر می‌کوشد پس از معرفی این شخصیت و آثار علمی برجای‌مانده از وی که معمولاً مخطوط هستند، با اعتماد به نسخه‌های خطی برجای‌مانده از آثاری از وی مانند رسالة البداء و حدائق الصالحین به تحریر و تحلیلی از دیدگاه او دربارۀ آموزۀ بداء بپردازد. نوآوری این نوشتار افزون بر معرفی این شخصیت خطّۀ کاشان، نشان دادن مخالفت‌های وی با تقریرهای بسیاری از اندیشمندان امامیه و نیز موافقت وی با برخی دیگر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Gholamreza bin Abdolazim Kashani's views on Bada

نویسنده [English]

  • Ebrahim Noei
Assistant Professor, Department of Islamic Thought, Faculty of Theology and Religious studies, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
Gholam Reza Ibn Abdolazim Kashani is one of the less known thinkers of Kashan in 11th and 12th centuries AH. He has written prolifically to promote and defend Shiite culture against its opponants. One of the most important Shiite teachings in his view is the doctrine of Bada, about which he has written an independent book and spoken about it in commentary he has provided on Sahife Sajjadieh. Meanwhile, he has not only reviewed various narrations presented by Shiite thinkers but also examined them. Furthermore, he presents the narration he has preferred among them. The novelty of this article, besides its introduction of a Shiite figure from Kashan, is the illustration of Abdolazim’s opposition to the statements of a large number of Imami thinkers and his agreement with the others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bada
  • The Treaties of Bada
  • Gholam Reza Ibn Abdolazim Kashani
  • Mohama Ibn Hasan Shirvani

مراجع

  1.  

    1. قرآن کریم.
    2. آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن (بی‌تا)، طبقات أعلام الشیعه، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    3. افشار، ایرج و دانش‌پژوه، محمدتقی (1371)، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ ملی، تهران: انتشارات کتابخانۀ ملی.
    4. بلاغی، محمدجواد (1428ق)، رسالة البداء، در: موسوعة العلامة البلاغی، قم: مرکز العلوم و الثقافة الاسلامیه.
    5. ترمذی، محمد بن عیسی (1998م)، السنن، تحقیق بشّار عواد، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
    6. جوهری، اسماعیل بن حماد (1404ق)، الصحاح، بیروت: دار العلم للملأیین.
    7. درایتی، مصطفی (1390)، دنا، مجلس شورای اسلامی.
    8. رفیعا، محمد بن حیدر (1382)، الحاشیة علی اُصول الکافی، تحقیق محمدحسین درایتی، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث سازمان چاپ و نشر.
    9. شروانی، محمد بن حسن (1093ق)، رسالۀ بداء، نسخۀ خطی 11/1665 مدرسۀ فیضیه.
    10. شعرانی، ابوالحسن (1386ش)، پژوهش‌های قرآنی، قم: بوستان کتاب.
    11. ـــــــ (1342ش)، (حاشیه بر) شرح الکافی (الاصول و الروضة) ملاصالح مازندرانی، تهران: المکتبة الاسلامیه.
    12. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1383)، شرح اصول کافی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    13. صدوق، محمد بن علی (1416ق)، التوحید، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    14. ـــــــ (1359ش)، کمال‌الدین و تمام النعمة، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    15. طوسی، محمد بن حسن (1387ش)، الغیبة، همراه با ترجمۀ مجتبی عزیزی، قم: انتشارات مسجد جمکران.
    16. ـــــــ (بی‌تا)، العدة فی اصول الفقه، قم: نشر محمدتقی علاقبندیان.
    17. ـــــــ (1405ق)، تلخیص المحصَّل المعروف بنقد المحَّصل، بیروت: دار الأضواء.
    18. منزوی، علینقی (1376)، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه ملی، ج11، تهران: انتشارات کتابخانۀ ملی.
    19. عصار، محمدکاظم (1376ش)، مجموعه آثار، تهران: امیرکبیر.
    20. علم الهدی، علی بن حسین (1405ق)، رسائل الشریف المرتضی، تصحیح السید احمد الحسینی و السید مهدی الرجائی، قم: دار القرآن الکریم.
    21. فخر رازی، محمد بن عمر (بی‌تا)، التفسیر الکبیر المسمَّی بمفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    22. ـــــــ (1411ق)، المحصَّل، تصحیح حسین اتای، قاهره: مکتبة دار التراث.
    23. فیاض لاهیجی، عبدالرزاق بن علی (1383)، گوهر مراد، تصحیح زین‌العابدین قربانی، تهران: سایه.
    24. فیض کاشانی، مولی محسن (1377)، علم الیقین فی اصول الدین، قم: بیدار.
    25. ـــــــ (1406ق)، الوافی، اصفهان: مکتبة امیرالمؤمنین.
    26. کاشانی، غلام‌رضا بن عبدالعظیم، حدائق الصالحین، نسخۀ خطی 2055کتابخانۀ ملی.
    27. ــــــ ، رسالة البداء، نسخۀ خطی 1/1439 کتابخانۀ ملی .
    28. کمره‌ای، محمد (1375ش)، ترجمه و شرح اصول کافی، قم: اسوه.
    29. گیلانی، نظرعلی بن محسن (1378ش)، رسالة التحفة، در: منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، ج49، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
    30. مجلسی، محمدباقر (بی‌تا)، بحار الانوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
    31. ـــــــ (1363)، مرآة العقول، تصحیح‌ هاشم رسولی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    32. ـــــــ (1368ش)، مجموعه رسائل اعتقادی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس.
    33. مفید، محمد بن محمد (1413الف)، أوائل المقالات، قم: المؤتمر العالمی.
    34. ـــــــ (1413ب)، تصحیح الاعتقاد، قم: المؤتمر العالمی.
    35. ملا شفیعا، محمد شفیع بن فرج (فرخ)، رسالة البداء، نسخۀ خطی 1/10028 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
    36. میرداماد، محمدباقر بن محمد (1374)، نبراس الضیاء، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، قم: هجرت.
    37. میرزای قمی، ابوالقاسم (1387)، شرح حدیث أمر ابلیس أن یسجد لآدم...، در: مجموعه رسائل در شرح حدیث کافی، قم: دار الحدیث.
    38. ـــــــ (1378ق)، قوانین الاصول، تهران: المکتبة الاسلامیه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار