بررسی فنون ساخت مسجد تاریخی پرزله در ابیانه

نوع مقاله : علمی -ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه مرمت میراث معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد حفاظت و مرمت میراث معماری، گروه مرمت میراث معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

روستای ابیانه در شهرستان نطنز قرار دارد و دارای پنج محلۀ تاریخی ارزشمند است. مسجد پُرزَلِه در محلۀ پَل و در لبۀ معبر تاریخی راشتا قرار گرفته است. این مسجد را اهالی آنجا ساخته‌اند و یک خانه و چندین زمین کشاورزی برای آن وقف شده است. مسئلۀ تحقیق تکمیل مستندات فنی دربارۀ فنون ساخت مسجد پرزله به‌عنوان یکی از مساجد تاریخی و باارزش ابیانه است. این اثر دارای مدارک و مستندات معماری کاملی نیست و فرایند شکل‌گیری و جزئیات معماری آن مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف از این پژوهش معرفی ساختار مسجد پرزله است. برای نیل به هدف یادشده، دو پرسش اصلی دربارۀ اجزای معماری مسجد و شیوۀ ساخت آن مطرح‌ شده است. در پاسخ به پرسش‌ها و به‌دلیل ماهیت تاریخی مسجد، از راهبرد تفسیری‌تاریخی استفاده‌ شده است. در این راهبرد، سه قالب مطالعات میدانی، سندپژوهی و مصاحبه برای گردآوری اطلاعات به‌ کار برده شده است. نتایج پژوهش نشان داده است که مسجد پرزله با سه شبستان و یک ایوان از دورۀ ایلخانی تا پهلوی شکل ‌گرفته است. آن‌ها این مسجد را با ساختار وزنی شکل داده و به موضوعاتی چون کنترل تنش‌ها، تبادل هوا و آسایش حرارتی ازطریق به‌کارگیری جزئیات خلاقانه با ترکیب مصالح بنایی و چوبی پرداخته‌اند. علاوه‌بر آن، مردم بومی با پایش مداوم بنا در کنار فنون خلاقۀ ساخت توانسته‌اند به زیست این مسجد در طول شش قرن کمک کنند و این فنون را به نسل‌های بعدی انتقال دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Tradition of Construction and Maintenance of the Historical Parzaleh Mosque in Abyaneh Village

نویسندگان [English]

  • Hosein Raie 1
  • Sepideh Banayee 2
1 Assistant Professor, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
2 Master's degree in architectural heritage restoration and conservation, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran, (Corresponding author)
چکیده [English]

Introduction
Abyaneh village is located in Isfahan province, near the city of Kashan. Its background goes back to the pre-Islamic period. The people of Abyaneh are farmers, gardeners, and cattle ranchers. They are Muslims, and as such, they have constructed a mosque in every neighborhood alongside the Herpak Fire Temple. Parzaleh mosque is located in the Pal local and on the edge of the historic passage of Rashta. The central structure originates from the Ilkhanid era, featuring enhancements from the Safavid and Qajar periods. It is a two-story building. A man named Arshad constructed the Parzaleh Mosque with the assistance of locals and donated a house and several farmlands to it. They repaired and developed the mosque during the Safavid and Qajar periods by planting and selling crops such as wheat and barley. This plan has been able to protect this mosque economically for centuries. As the population grew over time, the people of the neighborhood paid attention to the physical development of the mosque. The Parzaleh mosque has been used by the people of the village and the Pal neighborhood for several centuries. However, due to the migration of the local people to the surrounding cities, the mosque is now closed and only is opened on special national and religious days such as Muharram. The locals of Pal visit Abyaneh and its mosque in the month of Muharram to perform the Nakhlgardani ritual.
Materials and Methods
The moot point of the research is the lack of sufficient information about indigenous knowledge related to the construction and conservation of Parzaleh mosque. There is no suitable architectural plan for this mosque, and the process of its construction and architectural details have not been studied. The leading goal of this study is to identify and introduce the construction and maintenance traditions of the Parzaleh Mosque. Two critical inquiries have been raised concerning historical periods, mosque construction, and conservation methods. To this end, the interpretive paradigm and interpretive-historical strategy have been used, along with field surveys, document research, and interviews to gather information. These studies were conducted during the restoration of the Parzaleh mosque by residents. They removed the ceilings and floors, providing an excellent opportunity for mapping, photography, and field surveys. Additionally, the locals renovating the mosque offered valuable information. It took three months to restore the Parzaleh mosque by the natives of the Pal neighborhood, and by this time, field surveys by the author revealed some of the hidden information in the mosque. The data were matched with similar samples and structures in terms of structures, materials, and components and were analyzed using the mentioned tools with an interpretive paradigm and a interpretive-historical strategy.
Conclusion
The research results indicate that local architects built the Parzaleh mosque with three naves and a porch during the 6th century A.H. The mosque's main structure dates back to the Ilkhanid period, with additions from the Safavid, the Qajar, and the Pahlavi periods. The primary materials, used in the mosque construction, are stone, wood, and soil along with secondary materials such as subclans, clay, plaster, and brick. The mosque has a traditional structure with native architects using stone walls and wood. It is built on a rocky bed called Zayeh. In the structural system of Perzleh Mosque, compressive stresses are transmitted by load-bearing walls and wooden columns. The thickness of load-bearing walls in the lower and upper floors varies according to the construction period. The thickness of the walls could withstand compressive stress and provide thermal capacity. In addition, the local architects needed to control the tensile and lateral forces and stresses and air exchange and heat supply. Therefore, they used materials with proper tensile strength and thermal capacity. They also considered adequate access to materials. They have grown aspen and plane tree over the centuries and used them to seek this purpose. They have used local knowledge of architecture to build and develop the mosque. Masters were provided from Kashan, near Abyaneh, to train local masters with active community participation. In selecting the mosque location, the people of Abyaneh made the agricultural economy their top priority. They used a rocky bed instead of fertile land to save agricultural resources. This traditional construction method has been utilized in most Abyaneh buildings, becoming indigenous knowledge over centuries and passed down through generations

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abyaneh
  • Parzaleh Mosque
  • vernacular architecture
  • traditions of construction and maintenance
ارشدی ابیانه، مقداد. (1391). راهنمای مستند گردشگری ابیانه. کاشان: نشر محتشم.
اریسی، امین. (1383). پژوهشی در جزئیات معماری روستای ابیانه. ابیانه: پایگاه میراث‌فرهنگی ابیانه.
اعظم واقفی، سید حسین. (1375). میراث‌فرهنگی نطنز. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
اقتصادی، کیارش، و اریسی، امین (1382)، جزئیات معماری ابیانه، فاز مقدماتی. ابیانه: پایگاه میراث‌فرهنگی ابیانه.
ایرجی، الهام. (1399). ارزیابی تأثیر اصول معماری بومی در شکل‎گیری معماری سبز (نمونۀ موردی: روستای ابیانه). معماری‌شناسی، 3(15)، 1ـ12.
بلوک‌باشی، علی. (1380). نخل‌گردانی: نمایش تمثیلی از جاودانگی حیات شهیدان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بلیلان، لیدا، و حسن‌پور لمر، سعید. (1398). «الگوهای هندسی و تناسبات طلایی، زبان مشترک معماری و هنر در روستای تاریخی ابیانه. معماری اقلیم گرم ‌و خشک، 7(9)، 45ـ68.
حسن‌پور لمر، سعید، و جمالی، سیروس. (1399). «قیاس تزیینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشوی دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه. مطالعات تطبیقی هنر، ش. 19، 31ـ48.
حسین‌زاده، مهناز، و مولوی عربشاهی، سیده سوسن (1397)، توسعۀ پایدار گردشگری در روستای ابیانه با استفاده از رویکرد پویایی سیستم. گردشگری و توسعه، 7(3)، 173ـ194.
خوانساری ابیانه، زین‌العابدین. (1378). ابیانه و فرهنگ مردم آن. تهران: انتشارات گنجینۀ هنر.
راعی، حسین. (1392). ابیانه، یک روستا، یک محله، یک بن. جلد اول از یادداشت‌هایی دربارۀ آثار تاریخی ایران. تهران: ایران‌نگار.
رضایی، روح‌اله، حسینی، سید محمود، رنجبران، پریسا، و صفا، لیلا. (1390). ارزیابی اثرات منفی توسعۀ گردشگری در روستای ابیانۀ استان اصفهان با استفاده از مدل تحلیل عاملی. فصلنامۀ جغرافیایی فضای گردشگری، 1(1)، 27ـ40.
رضایی، روح‌اله، صفا، لیلا، و رنجبران، پریسا. (1394). شناخت و واکاوی مشکلات توسعۀ گردشگری در مناطق روستایی استان اصفهان (نمونۀ موردی: روستای ابیانه). فضای جغرافیایی، 15(49): 37-56.
سلیمانی، پروین، فرهمند بروجنی، حمید و اکبری‌فرد، مریم. (1390). ۀ ساختار و تزیینات چوبی مسجد جامع ابیانه با مساجد چوبی آذربایجان شرقی. مطالعات هنر اسلامی، 7(14)، 25ـ40.
سیرو، ماکسیم. (1350). راه‌های باستانی ناحیۀ اصفهان و بناهای وابسته به آنها. ترجمۀ مهدی مشایخی (1357). تهران: سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران.
شاکری‌زاد ابیانه، عباس، مسگری هوشیار، سارا، و میری، حسن. (1389). بازشناسی خانه در ابیانه. فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، 29(131)، 13ـ26.
عباسی هرفته، محسن. (1394). شرحی بر سنت حفاظت معماری در ایران. یزد: دانشگاه یزد.
مجد، محمدقلی. (1388). تاراج بزرگ؛ آمریکا و غارت میراث‌فرهنگی ایران. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
نادری مهدیی، کریم، اذانی، مهری، یعقوبی فرانی، احمد، و روستایی، مریم. (1392). واکاوی اثرات گردشگری در روستای ابیانه با استفاده از تکنیک SWOT»، تحقیقات جغرافیایی، 28(4)، ۳۱ـ۴۴.
نظری داشلی برون، زلیخا، حاجی علیمحمدی، هما، رهو، روشنک، و تراب‌زاده، عباس. (1384). مردم‌شناسی روستای ابیانه. تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری، پژوهشکدۀ مردم‌شناسی با همکاری اداره‌کل امور فرهنگی.
Amini, E. (2019). A Comparison Study of Vernacular Settlements in Iran: Case Study of Masouleh and Abyaneh Villages. Istanbul: Istanbul Technical University.
Manafian, H., Daneshvar Ameri, Zh., & Salehi Esfahani, S. (2014). Investigation of the Factors Hindering and Promoting Tourism Evidences from Villages of Abyaneh Village. International Journal of Agricultural Management and Development (IJAMAD), Vol. 2, 95-103.
Mousavi, N., & Rajabi, M. (2013). Applicating an Ordered Probit Model for Analysis of the influencing Factors on Tourist's Willingness to Pay. Rural Research, 3 (4), 25-52[In Persian].
Ryan, C., Ghaderi, Z.,& Michael Hall, M. (2020). Overtourism, Residents and Iranian Rural Villages: Voices from a Developing Country. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, Vol. 37, 1-12.
Sharbatian, Y., & Khazaee, Sh. (2012). The Rural Tourism Anthropology (Case Study: Abyaneh Village). Journal of TourismandHospitality Research, 1, 143-158.
References
Abbasi Harofteh, M. (2015). A description of the Tradition of Conservation in Iranian Architecture.Yazd: Yazd University. [In Persian]
Amini, E. (2019). A Comparison Study of Vernacular Settlements in Iran: Case Study of Masouleh and Abyaneh Villages. Istanbul: Istanbul Technical University.
Arshadi Abyaneh, M. (2012). Abyaneh Tourism Documentary Guide. Kashan: Mohtasham Publications. [In Persian]
AzamVaghefi, S.H. (1996). Natanz Cultural Heritage. Vol. 4. Tehran: Association of Cultural Heritage and Honors. [In Persian]
Balilan, L., & Hasanpour Loumer, S. (2019). Geometric patterns and Golden Proportion, Common Language of Architecture and Art in the Abyaneh village. Architecture in Hot and Dry Climate, 7(9), 45-68. [In Persian]
Bulookbashi, A. (2001). Nakhlgardani, Symbolic Performance of the eternity of the martyr's life. Tehran: Cultural Research Office. [In Persian]
Eghtesadi, K., & Oreysi, A. (2003). Details of Abyaneh architecture, Preliminary phase. Abyaneh: Abyaneh Cultural Heritage Site. [In Persian]
Hasanpour Loumer, S., & Jamali, S. (2020). Comparison of Gereh-chini Decorations in Visual Structure of the Opening Windows of the two Historical Villages of Masouleh and Abyaneh. Motaleate-e Tatbighi-e Honar, Vol. 19, 31-48[In Persian].
Hosseinzadeh, M., & Molavi Arabshahi, S. (2018). Sustainable Tourism Development in Village of Abyaneh Using the System Dynamic Approach. Tourism and Development, Vol. 3, 173-194. [In Persian]
Iraji, E. (2020). Evaluating the Impact of Indigenous Architecture Principles on the Formation of Green Architecture. MemariShenasi, 3(5), 1-12. [In Persian]
Khansari Abyaneh, Z. (1999). Abyaneh and the Culture of its People. Tehran: GanjinehHonar Publications. [In Persian]
Majd, M.Gh. (2009). The Great American Plunder of Persia Antiquities. Tehran: Institute of Political Studies and Research. [In Persian]
Manafian, H., DaneshvarAmeri, Zh., & Salehi Esfahani, S. (2014). Investigation of the Factors Hindering and Promoting Tourism Evidences from Villages of Abyaneh Village. International Journal of Agricultural Management and Development (IJAMAD), Vol. 2, 95-103.
Mousavi, N., & Rajabi, M. (2013). Applicating an Ordered Probit Model for Analysis of the influencing Factors on Tourist's Willingness to Pay. Rural Research, 3(4), 25-52. [In Persian]
Naderi Mahdei, K., Azani, M., Yaghoubi Farani, A., & Roostaei, M. (2014). Analysis of Rural Tourism in Abyaneh by Swot Model. Geographical Research, 28(4), 31-44. [In Persian]
Nazari Dashli Burun, Z., Haji Ali Mohammadi, H., Rahoo, R., & Torabzadeh, A. (2005). Anthropology of Abyaneh Village. Tehran: Cultural Heritage and Tourism Organization, Anthropology Research Institute in collaboration with the General Directorate of Cultural Affairs. [In Persian]
Oreysi, A. (2009). Research on the Architectural Details of Abyaneh Village. Abyaneh: Abyaneh Cultural Heritage Site. [In Persian]
Raie, H. (2013). Abyaneh, a Village, a Local, a Building. Vol 1 of Notes on Historical Monuments of Iran. Tehran: Iran Negar. [In Persian]
Rezaei, R., Safa, L., & Ranjbaran, P. (2015). Identifying and Analyzing the Barriers to Tourism Development in Rural Areas of Esfahan Province: Case Study; Abyaneh Village. Geographic Space, 15(49), 37-56. [In Persian]
Rezai, R., Hosseini, M., Ranjbaran, P., & Safa, L. (2012). Evaluating The Negative Effects of Tourism Development in Abyaneh Village in Isfahan Province by Using the Factor Analysis Model. Quarterly Geographical Journal oF Tourism Space, 1(1), 27-40[In Persian].
Ryan, C., Ghaderi, Z., & Michael Hall, M. (2020). Overtourism, Residents and Iranian Rural Villages: Voices from a Developing Country. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, Vol. 37, 1-12. 
ShakerizadAbyaneh, A., Mesgari Houshyar, S., & Miri, H. (2010). Recognition Of House in Abyaneh. Quarterly Housing and Rural Environment, 29 (131), 13-26. [In Persian]
Sharbatian, Y., & Khazaee, Sh. (2012). The Rural Tourism Anthropology (Case Study: Abyaneh Village). Journal of TourismandHospitality Research, no. 1, 143-158.
Siraux, M. (1978). AnciennesVoies et Monuments Routiers de la Region d Isfahan. Translated by Mahdi Mashayekhi. Tehran: National Organization for Conservation of Iranian Antiquities.
Soleimani, P., Farahmand Boroujeni, H., &Akbarifard, M. (2011). Comparing The Structure and the Wooden Ornaments of AbyanehJame Mosque, with the Wooden Mosques in the Eastern Azarbaijan. Islamic Art, 7(14), 25-40. [In Persian]