تصحیح انتقادی رسالۀ تذکره الذاکرین نوشتۀ محقق بیدگلی

نویسنده

دانشگاه پیام نور

چکیده

درویش محمد، معروف به میرزا‌محمد اردبیلی بیدگلی و متخلص به محقق از علما، عرفا و شاعران سدۀ یازدهم هجری است. از وی چهار رساله و یک کتاب موسوم به ریاض العارفین و منهاج السالکین بر جای مانده است؛ تذکره الذاکرین یکی از این رساله‌هاست که پیش از کتاب یادشده نوشته شده است. از این رساله دو نسخه موجود است: یکی در کتابخانۀ مدرسۀ نمازی خوی و دیگری در کتابخانۀ مدرسه سلطانی کاشان. رسالۀ تذکره الذاکرین ـ به رسم معمول صوفیه و سایر آثار این نویسنده ـ به درخواست «عزیزی از مشارکان ذوق ارباب معرفت و تجرید» و «پیشروان حلقۀ تصوف و توحید» نگارش یافته تا موجب منتفع گردیدن طالبان و سبب جدّ و سعی ذاکران گردد. این رساله مشتمل بر یک دیباچه، مقدمه، شش تذکره و خاتمه است و علاوه بر اشتمال بر اطلاعات ویژۀ زبانی و عرفانی، آمیخته به عواطف و احساسات شاعرانه نویسنده نیز هست که لحنی شخصی بدان بخشیده است. مقالۀ حاضر، افزون بر شناسایی و تحلیل نسخه‌ها، قدری نیز به احوال نویسنده و خصایص نویسندگی و شاعری او پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Religious Doctrine and Mystical Views of Mohaqeq Ardebili Bidgoli, the 11th Century Shi’ite Scholar, Mystic, and Poet

نویسنده [English]

  • Mohsen Momen
چکیده [English]

Sufi works seem to mirror Iranians’ greatness of thought and mystical taste perfectly and are considered to be a unique spiritual heritage. Such works have come to us mainly in form of books or pieces of writing in verse or prose and are not similar in content due to their differences of time, era, writer, disciples, etc. Sifi works, therefore, have practiced different theoretical principles and practical traditions of Sufism. This paper aims to introduce the ideas and mystical views of Mirza Mohammad Bin Sultan Mohammad Ardebili— under a pseudonym of Mohaqeq Ardebili Bidgoli— who was an 11th century Shi’ite mystic and scholar. He was a disciple of Qazi Assad Qohpa-ee and seemed to have been a member of Noorbakhshiye sect. His works attest his superiority of his religious figure over his other traits. However, he did not avoid mentioning the principles and practices of Sufism during strict religious disputes. His Sufism includes reciting refreshing quatrains, and the poet has occasionally used philosophical terms to prove his ideas but he has had no philosophical methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sharia
  • Tariqa
  • Haqiqa
  • Mohaqeq Ardebili Bidgoli