تحلیلی از زندگی و آثار خواجه حاجی معزالدین طاهرآبادی معروف به «خواجه ملک» با تأکید بر وقف نامۀ ایشان

نوع مقاله : علمی -ترویجی

نویسندگان

دانشگاه کاشان

چکیده

وقف یکی از سنت‌های نیکو در دین مبین اسلام است که ثمره‌های اجتماعی و رفاهی آن می‌تواند زمینۀ حیات بهتر را برای نسل‌های آینده فراهم کند. وقف کارکردهای فراوانی در زمینه‌های مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و... دارد که مهم‌ترین آن‌ها، فقرزدایی از سطح جامعه، تعدیل ثروت و کنترل آن است، و در یک کلمه باعث ایجاد عدالت اجتماعی می‌شود. بررسی ابعاد وقف و تحلیل اجزای ساختاری وقف‌نامه‌های کشف‌شده سبب می‌شود تا نقش‌های گوناگون سنت وقف در جامعه مشخص شود. در این پژوهش سعی شده وقف‌نامۀ خواجه حاجی معزالدین معروف به «خواجه ملک» فرزند حاج آقا علی از اعیان و خیرین مشهور طاهرآباد در قرن یازدهم هجری، از حیث ساختار و محتوا، تحلیل و بررسی شود و ابعاد گوناگون و کارکردهای آن در شمار سند حقوقی و مادی، از جهات گوناگون فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، سیاسی، زبانی و ادبی، تاریخی و... معرفی و تبیین شده، ارزش‌های مذکور در مجال این مقاله، بازنمایی شود. در واقع، شناخت آداب‌ورسوم اجتماعی هر عصر و سنت‌های جاری در آن دوره (آشنایی با سنت وقف و شیوۀ آن، هدف و ساختار وقف‌نامه‌ها)، شناسایی برخی از واقعیات و حقایق تاریخی، آشنایی با مختصات زبانی و ادبی هر دوره به دور از هر گونه تحریف و تبدیل، و شناخت گوشه‌هایی از زندگی واقف، از مهم‌ترین دستاوردهای تحلیل و بررسی ساختار وقف‌نامه‌هاست که بدین وسیله نه‌تنها می‌توان از آثار نیک و موقوفات باارزش خیران ارجمند، یاد کرد بلکه می‌توان سنت حسنۀ وقف را به‌عنوان سنتی ماندگار در جامعه، پویا کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.An Analysis on the Life and Works of Haj Khaje Moez al-Din Taherabadi, Known as "Khaje Malek", With an Emphasis on His Deed of Endowment

نویسندگان [English]

  • Reza Shajari
  • Elham Arabshahi Kashi
University of Kashan
چکیده [English]

Waqf is an Islamic tradition. It’s sociological outcome and the welfare it provides, can prepare the grounds for a better life for future generations. Waqf has many functions in religious, cultural, sociological, economical, and legal aspects. Its most important function is eradicating poverty from the society, and adjusting and controlling the wealth. In other words, Waqf forms social justice. Analyzing aspects of Waqf and the components of discovered deeds of endowment, identifies roles of this tradition in the society. This study attempts to analyze the deed of endowment written by Haj Moez al-Din, also known as Khaje Malek, on the level of form and meaning, in order to find and demonstrate its various functions and aspects as a legal and physical document. This document is analyzed from cultural, social, religious, political, historical, and linguistic point of view. Khaje Malek was the son of Haj Ali, one of the famous nobles and benefactors of 11th century (A.H) in Taher-Abad. In fact, gaining information about the customs and traditions of each era (learning about Waqf, its way and goal, and the structure of deeds of endowment), historical facts and events, language and literature (without any changes or distortions), and the life of benefactors are some the most important benefits of analyzing the structure of deeds of endowment. These analyses can serve not only as a remembrance of the great endowments made by amazing benefactors, but also as a revitalizer of Waqf as a good tradition in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deed of Endowment
  • Form and Meaning
  • Khaje Malek
  • Taher-Abad
  • Kashan