بازخوانی قالی میرزا کوچک منسوب به کاشان از منظر نشانهشناسی اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه پژوهش هنر، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه فرش، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

 
یکی از تحولاتی که قالی تصویری ایران در دورۀ قاجار از آن متأثر می‌شود، انقلاب مشروطه و وقایع پس از آن است که موجب می‌گردد تصاویری از قهرمانان مردمی و جان‌باختگان این انقلاب بر روی قالی‌های تصویری بافته شود. قالی میرزا کوچک‌خان، قالی شاخص‌ تصویری متأثر از تحولات پس از انقلاب مشروطه تا ظهور پهلوی اول بوده که محل بافت آن به کاشان نسبت داده شده است. مسئلۀ این پژوهش، چگونگی بروز نشانه‌های بصری ‌متأثر از جنبش جنگل در این قالی و درک معانی ضمنی و صریح عناصر تصویری در پیوستگی با کتیبه‌های شعری است. هدف از این پژوهش دست یافتن به دلالت‌های معنایی پیکرۀ مطالعاتی است. نگارندگان تلاش دارند با مطالعات اسنادی و میدانی در چهارچوب نشانهشناسی اجتماعی تصویر به توصیف و تحلیل قالی میرزا کوچکخان بپردازند و به این سؤال پاسخ دهند که «عناصر تصویری ـ واژگانی بازنماییشده در این قالی چه دلالت‌های معنایی دارند؟». یافته‌های پژوهش از این قرار است: کارکرد زنجیرۀ ابیات حاشیۀ قالی در معرفی هویت کنشگر انسانی و محیط طبیعی، تلاش با هدف گذر از الگوی بصری مفهومی در متن به‌سوی الگوی روایی با کمک اشعار معرف، چینش ابیات قصیده در حاشیۀ قالی با توجه به قسمت‌های مختلف در نوع ادبی قصیده، ایجاد مشروعیت سیاسی از طریق بازنمایی کنشگر اصلی در مشابهت با قالی‌هایی که در آن‌ها پهلوانان و پادشاهان مقتدر ایران تصویر شده‌اند، ایجاد هماهنگی بین فرم شمسه‌های بازوبندی و محتوای حماسی مصرع‌ها و گسترش مفهوم ملی‌گرایی در ایران در زمان بافت، برجسته‌سازی میرزا کوچک، بیان تصویری مفهوم قبلۀ آمال، تقدیس امر جهاد و جنبش جنگل در عناصر نوشتاری و معمارانه به‌ویژه انتخاب قاب محرابی. شناسایی مکان دقیق بافت قالی و بافندۀ آن از دیگر یافته‌های این تحقیق است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Social Semiotic Reading of Mirza Kouchak Rug, Attributed to Kashan

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammadreza Tabasi 1
  • Iman Zakariaee Kermani 2
1 Ph.D. Student of Research of Art, Faculty of the High Research Art and Entrepreneurship, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Handicraft, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran,
چکیده [English]

Mirza Kouchak Khan Jangali underpinned the emergence of one of the most important post-constitutional movements in the North of Iran with the aim of bringing fundamental changes to Iranian political and social system. This movement in Gilan was affected by the conflict between Iranian internal forces and foreign neighbors and was eventually suppressed by the government of the time. During the Jungle Uprising, a rug was produced in Kashan. It is one of the few pictorial rugs, in which there is an ode introducing the emergence of a new political activist in Iran and described his activities in the region under his control; verse by verse, the poem has been placed around the picture in armband inscriptions and woven into three edges of the rug in Nastaliq script. To find the semantic implications of the studied object is the purpose of this research. The main question of this study tries to answer the semantic implications of the visual-lexical elements represented in this rug. The findings have identified the role of the words and the chain of verses woven in the three edges of the rug in introducing the picture at first when analyzing the meta-functions. It can also be concluded that the use of ode, as a descriptive and laudatory poem, and its epic theme has helped form the meaning that the weavers of rug had in mind when weaving it. The represented elements, at the level of participants in the image, often act as synecdoches in introducing the place, people, and their identities and activism.


کلیدواژه‌ها [English]

  • social semiotics
  • Kashan
  • pictorial rug
  • Mirza Khoukhk Khan
  1. اتو دالکه، اچ. (1392)، فاصلۀ اجتماعی در فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ فریبرز مجیدی. جولیوس گولد و ویلیام ل.کولب (ویراستاران)، محمدجواد زاهدی (ویراستار فارسی)، تهران: انتشارات مازیار.
  2. ادگار، اندرو (1387)، تعامل در مفاهیم بنیادین نظریۀ فرهنگی، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، اندرو ادگار و پیتر سج ویک (ویراستاران)، تهران: انتشارات آگاه.
  3. انصاف‌پور، غلامرضا (1353)، بازوبند در تاریخ و فرهنگ زورخانه و گروه‌های اجتماعی زورخانه‌رو، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و هنر مرکز مردم‌شناسی ایران.
  4. پرتو، افشین (1391)، گیلان و خیزش جنگل: تاریخ گیلان در دوران احمدشاه قاجار، رشت: نشر فرهنگ ایلیا.
  5. تاونزند، دبنی (1393)، ژرفانمایی در فرهنگنامۀ تاریخی زیبایی‌شناسی، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
  6. چیت‌سازیان، امیرحسین (1388). نگاهی به تاریخ درخشان فرش کاشان. تهران: انتشارات سروش.
  7. حاج سیدجوادی، حسن (1374)، نهضت جنگل در همه‌جای ایران: کتاب گیلان، ابراهیم اصلاح عربانی (سرپرست)، تهران: گروه پژوهشگران ایران، ص‌181ـ۲۳۸.
  8. حصوری، علی (1377)، «قالی میرزا کوچک‌خان»، فصلنامهٔ فرش دستباف ایران، شمارۀ 1، ص‌35ـ۳۹.
  9. سهیلی اصفهانی، بهروز (11 خرداد ‌ـ ‌10 فروردین 1401). گفت‌وگوی تلفنی. ایمیل. پیام متنی و صوتی واتس‌آپ.
  10. شمیسا، سیروس (1387)، انواع ادبی، ویراست چهارم. تهران: انتشارات میترا.
  11. علم، محمدرضا (1386)، «ریشه‌های هویت ایرانی در قیام میرزا کوچک‌خان جنگلی»، مطالعات ملی، شمارۀ ۳، ص۹۹‌ـ۱۱۹.
  12. فخرایی، ابراهیم (1357)، سردار جنگل میرزا کوچک‌خان، تهران: انتشارات جاویدان.
  13. گیدنز، آنتونی (1394 )، تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
  14. هاپر، رکس دی. (1392)، تماس اجتماعی در فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ محمدجواد زاهدی، جولیوس گولد و ویلیام ل.کولب. (ویراستاران)، محمدجواد زاهدی (ویراستار فارسی)، تهران: انتشارات مازیار.
  15. هالیدی، مایکل، و حسن، رقیه (1393)، زبان، بافت و متن: ابعاد زبان از منظر نشانه‌شناسی اجتماعی، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران: انتشارات سیاهرود.
  16. . J (1995), The contentious historiography of the Gilan republic in Iran: a critical exploration. Iranian Studies, 28 (1-2): 3-24.
  17. Bogardus, Emory (1928), "Occupational Distance", Sociology and Social Reserch, No. 13: 73‌ـ‌
  18. Caple, H. (2013), Photojournalism: A social semiotic approach. Springer.‏
  19. Cavan, Ruth shonle (1971), "A Dating‌ـ‌Marriage scale of Religious Social Distance", Jornal for the Scientific Study of Religion, No. 10: 93‌ـ‌
  20. Jewitt, C. & Oyama, R. (2004), Visual Meaning: a Social Semiotic Approach. Theo Van Leeuwen and Carey Jewitt (editors), Hand Book of Visual Analysis. London. California And new Delhi: SAGE Publications Ltd.
  21. Kress, G. & Van Leeuwen (2006), "Reading ImagesThe Grammer of Visual Design", 2 Ed. London & New York: Routlege.
  22. Kress, G. (2010), "Multimodality a Social Semiotic Approach ToContemporary", New York: Routlege.
  23. Raevaara, P. A. (2019), Decoding visuals: The social semiotics of Make Love Not Walls (Master’s Thesis, Malmö University, Malmö, Sweden), Retrieved from http://muep.mau.se/handle/2043/30745.
  24. Scheiwiller, S. G. (2012), Referaming the Rise of Modernism in Iran, in: majella munro (editor), Modernism Beyond the West: A History of Art From Emerging Markets, uk: Enzo Art and Publishing, 11‌ـ‌
  25. Schulz, V. S. (2014), Portraits, photographs, and politics in the carpet medium: Iran, the Soviet Union and Beyond. Konsthistorisk tidskrift / Journal of Art History, No. 83 (3): 244‌ـ‌
  26. Tanavoli, P. (1994), Kings, Heroes, and Lovers: Pictorial Rugs from the Tribes and Villages of Iran, Interlink Publishing Group Incorporated.
  27. Wong, M. (2019), Multimodal Communication A social semiotic approach to text and image in print and digital media. Pok Fu Lam. Hong Kong: Springer Nature Switzerland AG
  28. com
  29. https://www.christies.com/lot/lot‌ـ‌a‌ـ‌pictorial‌ـ‌kashan‌ـ‌mohtasham‌ـ‌rug‌ـ‌central‌ـ‌persia‌ـ‌5118793/?from=salesummery&intObjectID=5118793. Access: 2021/12/28